10. MĄDROŚĆ SYRACHA JAK BYĆ RODZEŃSTWEM SOLIDARNYM WOBEC RODZICÓW, Dzieło Biblijne
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
1
10.
M
Ą
DRO
ŚĆ
S
YRACHA
:
J
AK BY
Ć
RODZE
Ń
STWEM SOLIDARNYM WOBEC RODZICÓW
?
(S
YR
3,1-
16)
Cel
• rozumienie potrzeby wspólnego realizowania czwartego przykazania BoŜego
• poznanie treści czwartego przykazania BoŜego w oparciu o Katechizm Kościoła Katolickiego
Materiały
• tekst Syr 3,1-16 do pracy metodą „papierka lakmusowego” (zał.10.1)
•
Katechizm Ko
ś
cioła Katolickiego
o czci dla rodziców (zał. 10.2)
• biblijne „słowa Ŝycia” o czci dla rodziców (zał. 10.3)
Metody
• papierek lakmusowy
• wywiad
• słoneczko
• słowo Ŝycia
W
PROWADZENIE BIBLIJNE
Wyj
ą
tkowo
ść
Ksi
ę
gi Syracha w Pi
ś
mie
Ś
wi
ę
tym
Tytuł Księgi „Mądrość Syracha” wywodzi się od imienia autora wzmiankowanego w Syr 50,27:
„Jezus, syn (hebr. ben) Syracha”, przez co często uŜywa się równieŜ tytułu „Ben Syrach”. Księga
została ułoŜona ok. 180 r. przed Ch. w języku hebrajskim. Wnuk autora przełoŜył ją ok. 132 r.
przed Ch. w Egipcie na język grecki. Mądrość Syracha jest księgą mądrościową, w której Ben
Syrach, doświadczony mędrzec i nauczyciel, udziela rad pewnemu młodzieńcowi. Ma on dzięki
tym pouczeniom stać się człowiekiem zasobnym i głową rodziny, jak równieŜ być przygotowanym
do pełnienia funkcji w Ŝyciu publicznym. Ten rodzaj kształcenia trzeba sytuować w kontekście
Ŝycia wspólnoty Ŝydowskiej w Jerozolimie na przełomie III i II w. przed Ch., kiedy to musiała ona
stawić czoła wyzwaniom hellenizacji, czyli wpływom greckim na jej kulturę, obyczaje i religię
(hellenizm tamtego czasu moŜna porównać procesem amerykanizacji współczesnego świata). Nie
znaczy to jednak, Ŝe jest to księga przeszłości. Jej aktualność płynie z faktu, Ŝe przekazuje ona
róŜnego rodzaju rady w zakresie praktycznych i uniwersalnych doświadczeń ludzkich.
M
ą
dro
ść
proponowana przez Syracha
Trudno wskazać w Księdze jakiś przejrzysty plan. Raczej ma się wraŜenie chaosu
spowodowanego przeplataniem się róŜnych tematów, pouczeń i środków literackich. Zasadnicza
teza Ben Syracha jest jasna: prawdziwa mądrość znajduje się w BoŜym Prawie (Torze) i wyraŜa się
w postawie bojaźni BoŜej, czyli Ŝywej i osobowej relacji miłości z Bogiem (1,28–2,6; por. 32,14-
16), odznaczającej się pokorą i poddaniem się wspaniałości Boga (3,17-20) oraz zaufaniem Jego
dobroci i miłosierdziu (2,6-14; por. 34,13-17). Wśród tematów poruszanych przez Mądrość Syracha
pojawia się równieŜ kwestia dotycząca relacji między rodzicami i dziećmi (3,1-16; 7,23-25; 16,1-4;
30,1-13; 41,5-10; 42,9-14). Z tych tekstów zostanie poddany analizie pierwszy fragment (3,1-16)
ukazujący postawę, jaką winny zająć dzieci wobec rodziców.
Rodze
ń
stwo wobec rodziców
Przykazanie: „Czcij swego ojca i matkę” (Wj 20,12; Pwt 5,16) mówi, jak powinna wyraŜać się
bojaźń Pańska w stosunkach rodzinnych. Adresatami pouczenia Syracha są raczej dorosłe dzieci
(„moi synowie”), którym wyjaśnia przyczyny, skutki oraz korzyści płynące z czci rodziców. Jego
pouczenia podejmują obietnicę biblijną: „abyś długo Ŝył i aby ci się dobrze powodziło na ziemi”
(Pwt 5,16). Podstawowym powodem, dla którego dzieci powinny czcić swoich rodziców, jest
2
ustanowiony przez Boga porządek społeczny, w którym rodzicom przysługuje władza nad swoimi
dziećmi (3,1-2). Szereg szczegółowych zdań („Kto..., kto...., kto...” w 3,3-7) opisuje duchowe
błogosławieństwa wypływające ze czci rodziców: odpuszczenie grzechów, skarby duchowe, długie
i szczęśliwe Ŝycie itd. Troska o rodziców w ich starszym wieku zostanie nagrodzona przez Boga
(„Miłosierdzie względem ojca nie pójdzie w zapomnienie, a miejsce grzechów zamieszka u ciebie”,
3,14). Poemat kończy się (3,16) nawiązaniem do 3,2 i przestrzega, Ŝe zaniedbywanie ojca i matki
jest bluźnierstwem.
K
ONSPEKT SPOTKANIA
I. Co to znaczy by
ć
„córk
ą
/synem”?
• Metoda „wywiadu”
• SondaŜ słuŜący ukazaniu, w jaki sposób młodzieŜ rozumie IV przykazanie BoŜe
II. Rady Syracha do budowania relacji z rodzicami
• Lektura Syr 3,1-16
• Metoda „papierka lakmusowego”
• Praktyczne wskazówki odnośnie realizacji IV przykazania BoŜego
III. Cze
ść
dla rodziców wnosi „sło
ń
ce” w nasze
Ŝ
ycie
• Praca z tekstem
KKK
2214-2219
• Metoda „słoneczka”
• Cześć dla rodziców w ujęciu innych tekstów biblijnych
• „Słowo Ŝycia”
S
CENARIUSZ SPOTKANIA
I. Co to znaczy by
ć
„córk
ą
/synem”?
• Wyjaśnienie uczestnikom celu spotkania
Bycie siostrą/bratem nakłada się na bycie córką/synem. Te dwie relacje wzajemnie się
warunkują i kształtują. Analiza historii Jakuba czy Józefa pokazała, jak bardzo relacja dzieci z
rodzicami moŜe determinować relacje w rodzeństwie. Stąd pytanie o to, jak kształtować swoją więź
z rodzicami w perspektywie bycia siostrą/bratem. Pomocą posłuŜą nam teksty zaczerpnięte z ksiąg
mądrościowych Biblii (tu moŜna wspólnie przyjrzeć się układowi Pisma świętego i wskazać te
księgi).
•
Metoda „wywiadu”
• SondaŜ słuŜący ukazaniu, w jaki sposób młodzieŜ rozumie IV przykazanie BoŜe
Prowadzący informuje uczestników, Ŝe jest reporterem miesięcznika psychologicznego
„Charaktery”, który robi sondaŜ wśród młodzieŜy na temat ich rozumienia IV przykazania
Dekalogu o okazywaniu czci rodzicom. Uczestnicy mogą mówić nie tylko w swoim imieniu, ale teŜ
w imieniu swoich kolegów i koleŜanki. W ten sposób wyraŜone zostanie całe spektrum opinii na ten
temat.
Celem tego działania ma być nie tyle systematyzacja tych poglądów, ile raczej stworzenie
moŜliwości dla wypowiedzi, które stanowić będą swoiste „tło Ŝyciowe” dla dalszego poszukiwania
w oparciu o Biblię zrozumienia zamysłu stojącego za przykazaniem czci dla rodziców.
II. Rady Syracha dla budowania relacji z rodzicami
1. Odczytanie Syr 3,1-16
3
2. Praktyczne wskazówki odno
ś
nie realizacji IV przykazania Bo
Ŝ
ego w tek
ś
cie Syracha 3,1-16
• Metoda „papierka lakmusowego”
• Praca w grupach
Zadaniem uczestników jest zakreślenie w tekście Syr 3,1-16 (zał.10.1) zdań, które by
odpowiadały na następujące pytania:
a)Zczegowynikakoniecznośćokazywaniaczcidlarodziców? kolorŜółty
b)Wjakisposóbczcićrodziców? kolorzielony
c)Jakikorzyściprzynosidzieciomcześćokazywanarodzicom?kolorniebieski
Sugestie dla prowadz
ą
cego
ad a) w.2 – okazywanie czci rodzicom jest wol
ą
samego Boga; w.6 – wynika z posłusze
ń
stwa
Bogu;
ad 2) praktycznie cały poemat „utkany” jest z praktycznych rad. Warto zauwa
Ŝ
y
ć
,
Ŝ
e ww.12-15
zwracaj
ą
uwag
ę
na okazywanie czci rodzicom, którzy s
ą
podeszli w wieku;
ad 3) zbawienie, przebaczenie grzechów; błogosławie
ń
stwo Bo
Ŝ
e; długie
Ŝ
ycie; rado
ść
z
własnych dzieci (w.5a wyra
Ŝ
a prawd
ę
,
Ŝ
e dzieci ucz
ą
si
ę
czci dla swoich rodziców od nich samych,
widz
ą
c, jak oni sami otaczaj
ą
czci
ą
dziadków).
Efekty pracy przedstawiamy na wspólnym forum poprzez wywieszenie „kolorowych” tekstów
na tablicy, by móc wspólnie porównać odpowiedzi sugerowane kolorami. W rozmowie
nad
propozycjami moŜna postawić dodatkowe pytania: jaka rada była dla nich nowością, gdy chodzi o
ich relację wobec rodziców; jakie rady wydają się być trudne w realizacji?
III. Cze
ść
dla rodziców wnosi „sło
ń
ce” w nasze
Ŝ
ycie
• Praca z tekstem
KKK
2214-2219 (zał.10.2)
• Cześć dla rodziców w ujęciu innych tekstów biblijnych
• Wprowadzenie
Mimo pewnego ograniczonego spojrzenia Syr 3,1-16 na relację dzieci wobec rodziców (ma on
na myśli sytuację dziecka juŜ dorosłego), moŜna w Biblii znaleźć szereg innych tekstów, które
rzucają światło na to, w jaki sposób ma się realizować praktycznie cześć dla rodziców równieŜ w
przypadku, gdy jesteśmy dzieci czy nastolatkami. Odkrywamy to, gdy sięgamy do
Katechizmu
Ko
ś
cioła Katolickiego
, który w nr 2214-2219
wyjaśnia znaczenie IV przykazania BoŜego:
2214
Ojcostwo BoŜe jest źródłem ojcostwa ludzkiego; jest podstawą czci rodziców.
Szacunek dzieci – niepełnoletnich lub dorosłych – dla ojca i matki karmi się naturalnym
uczuciem zrodzonym z łączącej ich więzi. Tego szacunku domaga się przykazanie BoŜe.
2215
Szacunek dla rodziców (
cze
ść
synowska
) wynika z
wdzi
ę
czno
ś
ci
wobec tych, którzy
przez dar Ŝycia, swoją miłość i pracę wydali na świat dzieci i pozwolili im wzrastać w latach,
w mądrości i w łasce. „Z całego serca czcij swego ojca, a boleści rodzicielki nie zapominaj!
Pamiętaj, Ŝe oni cię zrodzili, a cóŜ im zwrócisz za to, co oni tobie dali?” (Syr 7, 27-28).
2216
Szacunek synowski przejawia się w prawdziwej uległości i
posłusze
ń
stwie
. „StrzeŜ,
synu, nakazów ojca, nie gardź nauką matki... Gdy idziesz, niech one cię wiodą, czuwają nad
tobą, gdy zaśniesz; gdy budzisz się – mówią do ciebie” (Prz 6, 20-22). „Syn mądry miłuje
karcenie, naśmiewca nie słucha nagany” (Prz 13, 1).
2217
Tak długo jak dziecko mieszka z rodzicami, powinno być posłuszne kaŜdej prośbie
rodziców, która słuŜy jego dobru lub dobru rodziny. „Dzieci, bądźcie posłuszne rodzicom we
wszystkim, bo to jest miłe w Panu” (Kol 3, 20). Dzieci mają takŜe słuchać rozsądnych
zarz
ą
dze
ń
swoich wychowawców i tych wszystkich, którym rodzice je powierzyli. Je
ś
li
4
jednak dziecko jest przekonane w sumieniu, iŜ jest rzeczą moralnie złą być posłusznym
danemu poleceniu, nie powinno się do niego stosować.
2217
Wzrastając, dzieci będą nadal szanować swoich rodziców. Będą uprzedzać ich
pragnienia, chętnie prosić o rady i przyjmować ich uzasadnione napomnienia. Posłuszeństwo
wobec rodziców ustaje wraz z usamodzielnieniem się dzieci, pozostaje jednak szacunek, który
jest im naleŜny na zawsze. Ma on bowiem swoje źródło w bojaźni BoŜej, jednym z darów
Ducha Świętego.
2218
Czwarte przykazanie przypomina dzieciom juŜ dorosłym o ich
odpowiedzialno
ś
ci
wobec rodziców
. W miarę moŜności powinny one okazywać im pomoc materialną i moralną
w starości, w chorobie, samotności lub potrzebie. Jezus przypomina o tym obowiązku
wdzięczności.
Pan uczcił ojca przez dzieci, a prawa matki nad synami utwierdził. Kto czci ojca, zyskuje
odpuszczenie grzechów, a kto szanuje matkę, jakby skarby gromadził. Kto czci ojca, radość
mieć będzie z dzieci, a w czasie modlitwy swej będzie wysłuchany. Kto szanuje ojca, długo
Ŝyć będzie, a kto posłuszny jest Panu, da wytchnienie swej matce. (Syr 3, 2-6)
Synu, wspomagaj swego ojca w starości, nie zasmucaj go w jego Ŝyciu. A jeśliby nawet
rozum stracił, miej wyrozumiałość, nie pogardzaj nim, choć jesteś w pełni sił... Kto porzuca
ojca swego, jest jak bluźnierca, a przeklęty przez Pana, kto pobudza do gniewu swą matkę.
(Syr 3,12-13. 16)
2219
Szacunek synowski sprzyja harmonii całego Ŝycia rodzinnego; obejmuje on takŜe
zwi
ą
zki mi
ę
dzy bra
ć
mi i siostrami
. Szacunek wobec rodziców opromienia całe środowisko
rodzinne. „Koroną starców – synowie synów” (Prz 17, 6). „Z całą pokorą i cichością, z
cierpliwością, znoście siebie nawzajem w miłości” (Ef 4, 2).
• Metoda „słoneczka”
• Praca w grupach
• Znalezienie we wskazanych wyŜej numerach
KKK
odpowiedzi na pytanie: w jaki sposób
okazywać cześć rodzicom?
Pytanie to zostaje umieszczone na kole, które zostanie później otoczone przez uczestników
siedmioma „promieniami”. Będą nimi kartki z poszczególnymi numerami
Katechizmu
, które na
odwrotnej stronie zostaną zapisane przez grupę zdaniem (hasłem) odwołującym się do danej
propozycji okazywania czci rodzicom. Tak zbudowane „słoneczko” (warto, by kartki miały kolor
Ŝółty) zostaje przyklejone na arkusz papieru.
Zakończenie
• Modlitwa prośby, w której poszczególnymi wezwaniami będą zdania zapisane przez
uczestników na promieniach słońca.
• „Słowo Ŝycia”
PrzedłuŜeniem spotkania w tygodniu moŜe być propozycja zabrania do domu jednego z tekstów
biblijnych wskazanych przez analizowany fragment
Katechizmu
. NaleŜy je umieścić na
pojedynczych paskach papieru, które uczestnicy losują między sobą (zał. 10.3). Teksty mogą się
powtarzać, w zaleŜności od liczby uczestników. Proponujemy, by umieścić to zdanie na widocznym
miejscu tak, by było ono natchnieniem dla okazywanej rodzicom czci.
5
„Słowo
Ŝ
ycia” o czci dla rodziców
„Z całego serca czcij swego ojca, a boleści rodzicielki nie zapominaj! Pamiętaj, Ŝe oni cię
zrodzili, a cóŜ im zwrócisz za to, co oni tobie dali?” (Syr 7, 27-28)
„StrzeŜ, synu, nakazów ojca, nie gardź nauką matki... Gdy idziesz, niech one cię wiodą,
czuwają nad tobą, gdy zaśniesz; gdy budzisz się – mówią do ciebie” (Prz 6, 20-22)
„Syn mądry miłuje karcenie, naśmiewca nie słucha nagany” (Prz 13, 1)
„Dzieci, bądźcie posłuszne rodzicom we wszystkim, bo to jest miłe w Panu” (Kol 3, 20)
„Kto czci ojca, zyskuje odpuszczenie grzechów, a kto szanuje matkę, jakby skarby
gromadził” (Syr 3,3)
„Kto czci ojca, radość mieć będzie z dzieci, a w czasie modlitwy swej będzie wysłuchany”
(Syr 3,4) „Kto szanuje ojca, długo Ŝyć będzie, a kto posłuszny jest Panu, da wytchnienie swej
matce” (Syr 3,6)
„Synu, wspomagaj swego ojca w starości, nie zasmucaj go w jego Ŝyciu. A jeśliby nawet
rozum stracił, miej wyrozumiałość, nie pogardzaj nim, choć jesteś w pełni sił” (Syr 3,12-13.
16)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]