1095, Big Pack Books txt, 1-5000
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Micha� HellerCZY FIZYKA JEST NAUK�HUMANISTYCZN�?Micha� HellerCZY FIZYKA JEST NAUK�HUMANISTYCZN�?(c) by Wydawnictwo BIBLOS, Tarn�w 1998ISBN 83-86889-63-2Projekt ok�adki: Artur Pi�tekWydawnictwo Diecezji Tarnowskiejg^ff4Plac Katedralny 6, 33-100 Tarn�wtel. (0-14) 21-27-77rax (0-14) 22-40-40e-mail: biblos@wsd.tarnow.plSPIS TRE�CIWprowadzenie: Trzecia kultura? ....................... 9^Pochodzenie rozdzia��w ............................. 10Cz�� I: Fizyka i pi�kno ........................... 1TRozdzia� l: Czy fizyka jest nauk� humanistyczn�? ......... 21Rozdzia� 2: Podboje matematyki: Od rzutu kamieniemdo kwantowej pr�ni ..................... 311. O czym nie trzeba przekonywa� .................... 312. Bia�e, s�odkie, gor�ce... .......................... 313. Od balistyki do mechaniki klasycznej ................. 33�4. Zadziwiaj�ca metoda ........................... 355. Czy pr�nia jest nico�ci� ......................... 376. Gdy Pan B�g liczy... ........................... 39Rozdzia� 3: Matematyka - romantyczny j�zyk nauki ........ 4 L1. Przeciw kosmicznej samotno�ci .................... 4 L2. Od Hegla do mechaniki kwantowej .................. 433. Ca�o�ciowe spojrzenie na �wiat ..................... 464. J�zyk nauki ................................. 4S5. Dziedzictwo romantyzmu ........................ 50Rozdzia� 4: Postmodernizm i wsp�czesna fizyka .......... 551. Transformacja hermeneutyka i kwantowagrawitacja ................................. 552. Kalejdoskop nonsens�w ......................... 573. Intelektualne szalbierstwo ........................ 604. Kompleks ni�szo�ci? ........................... 625. Pokusa tekstu ................................ 63Rozdzia� 5: Pi�kno jako kryterium prawdy ............... 65Rozdzia� 6: Dynamika tw�rczo�ci ...................... 736Cz�� II: Mi�dzy fizyk� a filozofi�77797981828485879193103103105106109115113118119120123127127129133135137Rozdzia� 13: Naukowy obraz �wiata a zadanie teologa ..... 1431. Wst�p ........................... ... ...... 1432. Naukowy obraz �wiata ......................... 1463. Kosmologiczne t�o obrazu �wiata ................. 148Rozdzia� 7: Filozofia fizyki przed nowym milenium .1. Ontologia, fizyka i redukcjonizmy ............2. Migracja poj�� i problem�w ..............3. Filozofia w fizyce .....................4. Epistemologia fizyki ....................5. Ontologie strukturalistyczne ...............6. Przyk�ad - zagadnienie indywidualizacji .......7. Filozoficzne horyzonty fizyki ...............Rozdzia� 8: Metafizyka i j�zyk .................Rozdzia� 9: Logiczno�� �wiata wed�ug Ladriere'a . . .1. Operacyjna moc formalizmu ..............2. Zastosowania matematyki do fizyki ..........3. Fizyka i ontologia .....................Rozdzia� 10: �r�d�a kryzysu ..................Rozdzia� 11: Nauki przyrodnicze a filozofia przyrody1. Jak filozofowa� nad �wiatem? .............2. Filozofia nauki ........................3. Filozofia w nauce .....................4. Nauka jako filozofia .....................Cz�� III: Przez konflikty ku transcendencjiRozdzia� 12: Pocz�tki konfliktu i wsp�istnienia1. Konflikt narodzin ..................2. Erozja mitycznej religijno�ci ..........3. Konflikt j�zyk�w ..................4. M�dro�� Starego Testamentu ..........5. G�upstwo dla Grek�w... .............4. Naukowy obraz �wiata u schy�ku XX stulecia . . .5. Czy teologia powinna wi�za� si� z naukowymobrazem �wiata? .......................Rozdzia� 14: Stworzenie �wiata wed�ug wsp�czesnejkosmologii .....................1. Wprowadzenie ........................2. Z dziej�w poj�cia stworzenia ..............3. Pocz�tek �wiata i stworzenie w kosmologurelatywistycznej .......................4. Modele kwantowej kreacji .................5. Analiza modelu Hartle'go-Hawkinga ..........6. Prawa przyrody ........................7. Uwagi na zako�czenie ...................Rozdzia� 15: O wyprowadzaniu filozoficznychi teologicznych wniosk�w z kosmologii1. Uwagi wst�pne ........................2. Dwa przyk�ady: Jastrow i Hawking ...........3. Komentarz do przyk�ad�w ................Rozdzia� 16: Chrze�cija�ski pozytywizm ........1. Pozytywizm w Polsce i gdzie indziej ........2. Nowy sens empiryczno�ci ...............3. Neopozytywizm a my�l chrze�cija�ska .......4. Uczciwo�� w my�leniu .................150154157157158161163165168170'173173-174-17S1811811841861891Rozdzia� 17: Wyobra�nia w nauce i do�wiadczeniu religijnym- czyli ma�y traktat o machaniu r�kamii molach jedz�cych literatur� .............. 193Rozdzia� 18: Nauka i Transcendencja ................. 199l. Granice j�zyka i zdrowego rozs�dku ............... 199/ 2. Pytanie Schr�dingera ......................... 2033. Dwa do�wiadczenia ludzko�ci ................... 2044. Nauka i transcendencja ......................... 2065. Jeszcze raz pytanie Schr�dingera .................. 209Wprowadzenie: Trzecia kultura?W 1996 r. ukaza� si� polski przek�ad ksi��ki pt. Trzecia kultura,zredagowanej przez Johna Brockmana1. Ksi��ka ta zas�uguje na-uwag� nie tyle ze wzgl�du na jej szczeg�ln� warto��, ile raczej ze-wzgl�du na jej symptomatyczno��. Jest ona zestawem artyku��w lub-wypowiedzi (nagranych przez redaktora) znanych uczonych i zarazemipopularyzator�w swoich osi�gni��. Takich zbior�w ukazuje si�;ostatnio dosy� du�o i nie na tym polega wyj�tkowo�� tej ksi��ki-Znacz�cy jest wyb�r prezentowanych autor�w i wsp�lny mianownik,do jakiego Brockman usi�uje ich sprowadzi�. Edycyjny zamiarredaktora (i zarazem wydawcy angielskiego orygina�u) nie pozostawia^najmniejszych w�tpliwo�ci. On sam go bardzo jasno precyzuje wewst�pie do ksi��ki.Sam tytu�, Trzy kultury, nawi�zuje oczywi�cie do s�ynnej ksi��kiC.P. Snowa Dwie kultury (pierwsze wydanie w 1956 r.), w kt�rej!autor ten poddaje wnikliwej analizie fakt istnienia roz�amu pomi�dzykultur� naukow� (w sensie angielskiego science) a kultur� humanis-tyczn�. Roz�am ten, zdaniem Snowa, jest tak silny, �e mamy ju� dc�czynienia nie z jedn�, lecz dwiema kulturami. W uzupe�nieniu dokolejnego wydania Dwu kultur z 1963 r. Sn�w - bardziej optymis-tycznie - przewidywa� powstanie trzeciej kultury.Jej wy�onienie - oddajmy g�os Brockmanowi - sta� by si�mia�o niejako pomostem wisz�cym nad przepa�ci� rozdzie-laj�c� humanist�w od �wiata nauki. W trzeciej kulturzeSnowa humani�ci mieliby sta� si� rzecznikami nauk�cis�ych i przyrodniczych.2Zdaniem Brockmana, proroctwo Snowa spe�ni�o si�, ale zupe�nie nie;tak, jak on przewidywa�:' Wydawnictwo CIS, Warszawa 1996.' Wszystkie nicudokumentowane cytaty w niniejszym "Wprowadzeniu" pochodz�M wst�pu do Trzeciej kultury, napisanego przez Brockmana, zatytu�owanego"Powstaje trzecia kultura" (ss. 15-21).10Humani�ci nadal nie potrafi� porozumie� si� z fizykamiczy matematykami. Szcz�liwie przedstawiciele nauk�cis�ych zacz�li porozumiewa� si� bezpo�rednio z szerok�publiczno�ci�. Tradycyjnie ukszta�towane przez huma-nist�w media funkcjonowa�y dotychczas jakby pionowo -profesorowie z wy�yn kierowali swe s�owa ku nizinom, adziennikarze nie�mia�o zadawali im pytania. Dzi� uczenitworz�cy trzeci� kultur� staraj� si� unika� po�rednik�w iprzedstawia� najbardziej skomplikowane idee w spos�bjasny i klarowny, dost�pny dla ka�dego inteligentnegoczytelnika.Powsta�a wi�c "trzecia kultura", ale nie stanowi ona pomostupomi�dzy poprzednimi, "zastanymi" kulturami, lecz wyrasta tylko zjednej z nich i eliminuje drug�.Trzecia kultura to uczeni, my�liciele i badacze �wiataempirycznego, kt�rzy dzi�ki swym pracom i pisarstwuprzejmuj� rol� tradycyjnej elity intelektualnej w poszuki-waniu odpowiedzi na pytania od zawsze nurtuj�ce ludz-ko��: czym jest �ycie, kim jeste�my i dok�d zmierzamy?Dotychczas - twierdzi Brockman - kultura humanistyczna ignorowa�akultur� naukow�. Tw�rczo�� takich uczonych, jak Einstein, Bohr,Heisenberg, Eddington, Jeansby�a lekcewa�ona przez t� pochodz�c� z w�asnej nominacjielit� intelektualn�, a warto�� oraz znaczenie wyra�onych[przez nich] pogl�d�w nie by�y nawet klasyfikowane jako"prawdziwa" aktywno�� intelektualna, gdy� nauki �cis�enie by�y przedmiotem, kt�rym zajmowa�yby si� �wczesneczo�owe pisma, kszta�tuj�ce opini� publiczn�.Dzi� ma miejsce proces odwrotny - trzecia kultura stopniowoeliminuje tradycyjn� kultur� humanistyczn�:W przeciwie�stwie do dawnych dysput intelektualnych,drogi dochodzenia do prawdy w trzeciej kulturze nie s�ja�owymi akademickimi dyskusjami - pr�dzej czy p�niejb�d� mia�y wp�yw na ka�dego z nas.Pomi�my pewne naiwno�ci pope�nione przez Brockmana; nale��do nich, mi�dzy innymi: pr�ba imiennego zestawu przedstawicielitrzeciej kultury (dowolna, wybi�rcza, ograniczona do autor�w11angloj�zycznych), traktowanie tzw. hipotezy Gai jako hipotezynaukowej, twierdzenie, �e "moc trzeciej kultury le�y w tolerancji dla_sprzecznych pogl�d�w i przyjmowaniu wszelkich nowo�ci, dop�ki nieoka�� si� nieprawdziwe"; i zapytajmy: czy rzeczywi�cie trzecia-kultura istnieje? Zjawisko, o jakim pisze Brockman, w ostatnichlatach niew�tpliwie przybiera na sile, chocia� mo�na dyskutowa�, czyzas�uguje ono a� na miano "trzeciej kultury". Rzeczywi�cie, wielufizyk�w, astronom�w, biolog�w, kosmolog�w i matematyk�w corazcz�ciej chwyta za pi�ra (lub zasiada do komputer�w), by nie tylkospopularyzowa� odkrycia swoje lub swoich koleg�w, lecz tak�ezastanowi� si� nad szerszym - �wiatopogl�dowym lub filozoficznym-- znaczeniem naukowych osi�gni��. I prawd� jest, �e wiele tegorodzaju ksi��ek sta�o si� �wiatowymi bestsellerami. Trzeba jednak.pami�ta�, �e nie jest to zjawisko zaskakuj�co now...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]