107 Wyrzykowska, geologia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Współczesne tendencje w zarządzaniu wiedzą w agrobiznesie71Barbara WyrzykowskaSzkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydział Ekonomiczno-Rolniczy,Katedra Ekonomiki i Organizacji Gospodarstw Rolniczych, Zakład Organizacji i ZarządzaniaWSPÓŁCZESNE TENDENCJE W ZARZĄDZANIU WIEDZĄW AGROBIZNESIE1. WprowadzenieW chwili obecnej, biorąc pod uwagę olbrzymią i wciąż rosnącą rolę infor-macji w biznesie, można mówić o gospodarce informacyjnej. Wpływa to zarów-no bezpośrednio na rynek jak i na formę działań firm na rynku. Poszczególnefirmy nie mają wpływu na to, jak szybko zmienia się technologia, a tym samymnie mają wpływu na to, jak zmienia się rynek, a to właśnie rynek wymuszazmiany organizacji firm.Obecnie zarządzanie wiedzą jest głównym motorem reorganizacji i inwe-stowania w nowe technologie. Badania na temat stosowania zarządzania wiedząw przedsiębiorstwach wykazały,żedla kierowników firm najważniejsze są w tymzakresie trzy sprawy1: umożliwiające współpracę dzielenie się wiedzą, zarządza-nie zawartością informacyjną Intranetów oraz jej udostępnianiem i zabezpiecza-niem, a także zarządzanie relacjami z klientem.Przedstawione w artykule zagadnienia są jedynie próbą zwrócenia uwagi nawybrane istotne zagadnienia z zakresu zarządzania wiedzą, a nie całościowymopracowaniem tej skomplikowanej i wielowątkowej problematyki.2. Rodzaje i podstawowe typy wiedzyZ punktu widzenia organizacji podstawowym problemem nie jest wiedzasama w sobie, ale jej zastosowanie w praktyce. Zarządzanie wiedzą stanowicentralny punkt koncepcji strategii uczenia się w organizacji, umożliwia budo-wanie przewagi konkurencyjnej opartej na efektywnym wykorzystaniu wiedzyoraz najnowszych technologii.Zarządzanie wiedzą integruje w całość wszystkie procesy w obszarach kre-atywności, innowacyjności, wiedzy o kliencie i ukierunkowaniu na niego, sto-1J. Brilman,Nowoczesne metody i koncepcje zarządzania,PWE, Warszawa 2002, s. 421.72BARBARA WYRZYKOWSKAsowania najlepszych praktyk, uczenie się rozwijania umiejętności, wartości,celów, racjonalności postępowania oraz rachunkowości i finansów z nowymitechnikami i technologiami informacyjnymi i informatycznymi2.Z przedstawionych definicji wynika,żezarządzanie wiedzą obejmuje szero-ki zakres działań dotyczących zarówno tego, co określamy jako mądrość, czyliinteligencję poszczególnych osób, jak i dane czy informacje, które wykorzystu-jemy w naszym działaniu. Ten szeroki zakres pojęciowy zarządzania wiedząilustruje rysunek 1, obrazujący hierarchię wiedzy.Dane– czyli proste fakty w postaci cyfr lub kolumnInformacje– dane uporządkowane w celu podejmowania decyzji (połączenie faktów)Wiedza– nie jest zagregowaną informacją, lecz wynika z pracy ludzi, z ich doświadczeniaMądrość– praktyki, które sprawdziły się wiele razy i w wielu okolicznościachRysunek 1. Hierarchia wiedzyŹródło:E. Mastyk-Musiał,Strategiczne zarządzanie zasobami ludzkim,Politechnika Warszawska,2000, s. 331.Termin „wiedza” jest rozumiany w literaturze w różnorodny, lecz zbliżonysposób. WedługEncyklopedii PWN3, wiedza w węższym znaczeniu to ogół wia-rygodnych informacji o rzeczywistości wraz z umiejętnością ich wykorzystywa-nia. W społeczeństwie współczesnym wiedza w tym znaczeniu to przedewszystkim, choć nie wyłącznie, wiedza naukowa: zajmuje się nią głównie teoriapoznania i filozofia nauki. Wiedza w szerokim znaczeniu to wszelki zbiór in-formacji, poglądów, wierzeń itp., którym przypisuje się wartość poznawczą i/lubpraktyczną.Według J. Kisielnickiego4– wiedza to niematerialne zasoby organizacji wy-nikłe z ludzkiego działania, których zastosowanie może być podstawą przewagikonkurencyjnej organizacji. Jest ona związana z posiadanymi zasobami danych,informacji, procedur, jak też z doświadczeniem i wykształceniem. Wiedza bar-dzo silnie wiąże się z takimi czynnikami, jak: kultura, etyka, intuicja, warunkipracy, styl zarządzania.23E. Skrzypek,Jakość i efektywność,U. Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 200, s. 291.Encyklopedia PWN,2001.4J. Kisielnicki,Zarządzanie organizacją,WSzHiP, Warszawa 2004, s. 277–278.Współczesne tendencje w zarządzaniu wiedzą w agrobiznesie73Wiedza stanowi złożoną mieszankę nabytych doświadczeń, ugruntowanychprawd, specjalistycznego osądu, reguł zdroworozsądkowych i intuicji. Jejźró-dłem jestświadomośćuczestników organizacji, dzięki której jest wykorzysty-wana. Jest wbudowana m.in. w zwyczaje, procesy, praktyki i normy5.Wiedza ukrytazawiera się w wiedzy specjalistycznej i doświadczeniach po-jedynczych osób.Wiedza jawnajest skodyfikowana w organizacyjnych regu-łach,rutynach i procedurach.Wiedza formalnajest możliwa do zobrazowania w postaci zestawień licz-bowych i procedur jako efekt przetwarzania informacji, podczas gdywiedzaukrytajest zasobem zbudowanym w oparciu o doświadczenia, umiejętnościi intuicję.Wiedza bazuje na informacjach, doświadczeniu, ludzkiej intuicji oraz zro-zumieniu. W organizacjach często zawiera się w dokumentach, procedurach,procesach, praktykach i normach.Z wiedzą często mylona jest informacja, ponieważ obie przemieszczają sięw organizacji poprzez sieci strukturalne systemów zarządzania i organizacji.Wiedza jestściślepowiązana z osobą lub instytucją posiadacza, podczas gdyinformacja może istnieć niezależnie (np. w postaci dokumentu). Wiedza jestprzechowywana pod takimi postaciami, jak np. opis stanowisk pracy, kultura,strategia, procedury, a także jako polityki, motywacje itp. Istnieją cztery głównekategorie wiedzy6:1.wiedzieć „co”– odnosi się do wiedzy o faktach. Ta forma wiedzy ma znacze-nie bliskoznaczne informacji, którą jesteśmy w stanie przesłać w postaci da-nych i bitów. W przypadku przedsiębiorstwa taka wiedza jest niezbędnaw zakresie np. analiz rynku produktów, pracy czy finansowego, a specjaliścimuszą wykazać się obszernym jej pakietem;2.wiedzieć „dlaczego”– to wiedza, która wyjaśnia rzeczywistość. Odnosi się dozasad rządzącychświatem,praw zachodzących w naturze, w społeczeństwie.Wiedza tego typu jest istotna przede wszystkim w przemyśle materiałowym,elektronicznym, automatyce, gdyż w znacznym stopniu przyspiesza postęp.Wytwarzaniem i reprodukcją tej wiedzy zajmują się wyspecjalizowane orga-nizacje, takie jak laboratoria naukowe czy uniwersytety. Aby zdobyć ten ro-dzaj wiedzy, przedsiębiorstwa albo muszą stworzyć własny potencjał, albo jąkupić z zewnątrz;3.wiedzieć „jak”– odnosi się do umiejętności ludzi i zespołów. Dotyczyw szczególności kompetencji i zdolności pracowników, procesu tworzenianowego produktu, czy metod rekrutacji personelu. Wiedzieć „jak” jest typo-J. Brdulak,Zarządzanie wiedzą a proces innowacji produktu,SGH, Warszawa 2005, s. 14–15.K. Piotrowski (red.),Zarządzanie potencjałem ludzkim w organizacji XXI wieku,WAT,Warszawa 2006, s. 124–125.6574BARBARA WYRZYKOWSKAwym przykładem wiedzy, która jest trzymana w granicach danego przedsię-biorstwa. Tylko niewielka część tej wiedzy może być sprzedana lub stanowićprzedmiot wymiany. Jest to wiedza jednostek i zespołów składająca się na to,co nazywane jest specjalistycznymi umiejętnościami organizacji;4.wiedzieć „kto”–określa posiadaczy wiedzy i opisuje wiedzę, którą posiadają.Ukazuje, kto konkretnie jest specjalistą w danej dziedzinie wiedzy, jaki jestzakres wiedzy i jakie zdolności posiada ta osoba do jej przekazywania pod-miotom potrzebującym.Zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwie powinno obejmować wszystkie jejrodzaje. Ostatni poziom w hierarchii wiedzy stanowi mądrość.Mądrość,toumiejętność i zdolność ludzi do tworzenia i pozyskiwania wiedzy oraz uczeniasię jej dzięki umiejętnej transformacji danych i informacji między ludźmi i orga-nizacjami.Stosowane w pozyskiwaniu i zarządzaniu wiedzą narzędzia informatycznenależą do dwóch podstawowych typów systemów informatycznych, są to: Sys-temy Informowania Kierownictwa – SIK lub MIS(Management InformationSystems)oraz Systemy Doradcze(Systemy Wspomagania Decyzji)– szczególnieta ich część, która nosi nazwę Systemy Ekspertowe.Do zarządzania wiedzą stosowane są też m.in. podsystemy, które są elemen-tami zarówno SIK, jak i SWD. Są to m.in.7:– systemy zarządzania dokumentami,– systemy budowania map wiedzy, które stanowią próbę budowy zunifikowane-go modelu wiedzy w skali całej organizacji,– portale korporacyjne,– profile eksperckie, narzędziaWorkflow Management,– narzędzia e-lerning.3. Komputery, sieci oraz upowszechnianie wiedzyKumulowanie i przekazywanie wiedzy jest powiązane z rozwojem takich tech-nologii informacyjnych i komunikacyjnych, jak sieci (Internet i Intranety) i bazydanych, które otwierają przed zarządzaniem wiedzą nowe, ogromne możliwości.Internet jest narzędziem ułatwiającym realizację procesów zarządzaniaw czterech wymiarach8:informacji, komunikacji, dystrybucji, transakcji.Informacjew Internecie tworzą uczestnicy sieci, tj. indywidualni internauci,przedsiębiorstwa prowadzące działalność gospodarczą, wirtualne firmyświad-J. Kisielnicki,Zarządzanie…,s. 290.A. Grontkowska, B. Klepacki,Ekonomika i zarządzanie przedsiębiorstwem w agrobiznesie,SGGW, Warszawa 2006, s. 298–301.87Współczesne tendencje w zarządzaniu wiedzą w agrobiznesie75czące usługi, organizacje rządowe i pozarządowe. W sieci podstawowymźró-dłem informacji o przedsiębiorstwie (produktach lubświadczonychusługach) sąstrony WWW (ang.Word Wide Web)lub portale internetowe.Wszystkie jednostki organizacyjne mają możliwość czerpania informacjio własnych celach, misjach, strategiach, kampaniach marketingowych, atrakcyj-ności konkurencyjnej sektora działania itd. Jednocześnie istnienie możliwośćporównania ich z własnymi działaniami, wyciągania wniosków o charakterzestrategicznym oraz dokonania korekty przyjętych założeń, celem podniesieniaskuteczności własnych przedsięwzięć.W Interneciez obszaru agrobiznesudosyć szeroką działalność informacyj-ną prowadząregulatorzy (ARR, ARiMR, ANR, KRUS),zaś gospodarstwa rolnerozwinęły tę działalność szczególnie wzakresieświadczonychusług agrotury-stycznych.Komunikacjaw Internecie to medialna komunikacja międzypersonalna(nadawca, odbiorca) lub multipersonalna (wielu nadawców, wielu odbiorców).Komunikacja ta obejmuje wymianę poglądów, pomysłów, opinii, ale także ne-gocjacje w zakresie współpracy. Internet staje się bardzo ważnym medium,a jego wpływ polega na dostępności szybkiej, taniej i nieograniczonej geogra-ficznie komunikacji przez wykorzystanie sieci.Najpowszechniejszą, a zarazem najstarszą i najczęściej stosowaną usługądostępną w Internecie jestpoczta elektroniczna,która stanowi jedną z form tejkomunikacji.Dystrybucjaw Internecie dotyczy w szczególności towarów i usług, któremożna zapisać w formie cyfrowej. Obejmuje zatem zarówno sprzedaż tradycyj-nych wyrobów, jak i różnego rodzaju usług (doradczych, szkoleniowych, ban-kowych, ubezpieczeniowych). Zaletą wykorzystania Internetu w obszarze dys-trybucji jest obniżenie kosztów całkowitych dystrybucji (nie występują kosztyprzygotowania towarów do sprzedaży, magazynowania, utrzymywania punktówsprzedaży i personelu). W Internecie pojawiają się wirtualne centra sprzedaży,aukcje i giełdy towarowe jako podstawowe formy dystrybucji.Transakcje (e-handel)w Internecie obejmują wykorzystanie kanałów, opar-tych na sieci Internet, do zawierania formalnych transakcji gospodarczych, ta-kich jak: zawieranie umów, składanie zamówień, wystawianie faktur, dokony-wanie płatności. Przedsiębiorstwo może założyć własny sklep internetowy bądźprzyłączyć się do już istniejącego elektronicznego pawilonu internetowego,gromadzącego oferty sprzedaży wielu firm na jednym serwerze WWW.E-biznesułatwia pracę pracownikom, komunikowanie się i pobieranie in-formacji z komputerów firmowych.E-handeljest pojęciem węższym, bardziej szczegółowym. Przyjmujewszelkie możliwości technicznee-biznesui umożliwia zawarcie przez firmę
[ Pobierz całość w formacie PDF ]