10066, - █▀ KSIĄŻKI [CZ3]
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Fryderyk Nietzsche i jego filozofia"Prawd� jest: kochamy �ycie nie dlatego, �e do �ycia, lecz do kochania przywykli�my.""Nie wszystko b�yszczy, co jest z�otem. W�asno�ci� najszlachetniejszego metalu jest promieniowanie �agodne.""Chwa�a wszystkiemu, co twardym czyni.""Matk� rozpusty nie jest rado��, lecz brak rado�ci.""Gdyby ma��onkowie nie mieszkali razem, dobre ma��e�stwa by�yby cz�stsze.""Jest zawsze troch� szale�stwa w mi�o�ci, ale te� troch� rozumu w tym szale�stwie.""W ka�dej religii cz�owiek religijny jest wyj�tkiem.""W religii chrze�cija�skiej moralno�� nie ma �adnego zwi�zku z rzeczywisto�ci�."Fryderyk Nietzsche (1844-1900) jest chyba najbardziej kontrowersyjn� postaci� filozofii nowoczesnej. Urodzi� si� w rodzinie pastora. Po �mierci ojca wychowywa�y go, w stylu puryta�skim 3 dewotki: matka, babka i ciotka. Od najm�odszych lat zdradza� zainteresowanie muzyk� i literatur�. Szczyci� si� tym, �e jego przodkowie byli "polsk� szlacht�", dlatego te� nosi� wzorowane na modzie sarmackiej w�sy; bardzo lubi�, gdy kto� m�wi� do niego w j�zyku polskim, kt�rego jednak�e w og�le nie rozumia�. �mieszne wydawa�o mu si�, i� Niemcy uznaj� go za Polaka, natomiast Polacy- za filozofa niemieckiego.Filozof ten zakwestionowa� warto�ci, kt�re przed nim uwa�ano powszechnie za oczywiste: racje istnienia rzeczywisto�ci, prawd� obiektywn�, obiektywno�� wiedzy i uniwersalne zasady moralne. Jego rola nie sprowadza si� jednak wy��cznie do samej krytyki. Dla Nietzsche�go w centrum filozofii stan�y problemy interpretacji cz�owieka jako istoty biologicznej, a zarazem tw�rcy kultury, autora wiedzy i prawodawcy system�w warto�ci.Filozofia Fryderyka Nietzsche by�a w pewnym stopniu rozwini�ciem filozoficznych pogl�d�w Artura Schopenhauer�a. W 1865 roku Nietzsche przeczyta� g��wne dzie�o tego filozofa ��wiat jako wola i wyobra�enie�. W nim to, po raz pierwszy zetkn�� si� z koncepcj� woli jako energii przenikaj�cej przyrod� i b�d�cej motorem wszelkich dzia�a� cz�owieka. By� mo�e zdarzenie to da�o impuls do stworzenia przez Nietzsche'go w�asnego systemu filozoficznego opartego nie tylko na Schopenhauerze, ale tak�e na niekt�rych pogl�dach Darwina.G��wnym dzie�em Fryderyka Nietzsche jest fabularny utw�r epicki pt.:� Tako rzecze Zaratustra�. W utworze tym po raz pierwszy pojawia si� s�owo �Ubermenschen�-nadcz�owiek. Nietzsche sugeruje, �e istoty ludzkie to nic innego jak pomost mi�dzy ma�p� a nadcz�owiekiem. Kwestionuje �natur� ludzk�� jako co�, co ma przysz�o��. Jako alternatyw� rozwoju cz�owieka przedstawia on posta� nazwan� �ostatnim cz�owiekiem�, przera�aj�c� wizj� celu ewolucji cz�owieka. Ostatni cz�owiek jest zadowolonym utylitaryst� i przera�liwym leniem. Nietzsche przestrzega nas, �e mo�emy delektowa� si� swoj� wygod�, likwidowa� zagro�enia, lekcewa�y� to, co tajemnicze i nieznane, zniech�ca� do tworzenia, a� �wiat stanie si� dla nas tak bezpieczny, �e staniemy si� �trudni do pozbycia jak psie pch�y�. Nietzsche daje nam jednak wyb�r. Mo�emy sta� si� wi�cej ni� tylko �istotami ludzkimi nazbyt ludzkimi�, gdy naszym celem stanie si� �Ubermenschen� - Nadcz�owiek.�ledz�c ewolucje my�li zachodniej, Nietzsche przygl�da si� wczesnemu chrze�cija�stwu, Sokratesowi, a nawet Homerowi i przedsokkratycznym dramaturgom greckim. W historii my�li zachodu widzi zasadnicz� sprzeczno�� mi�dzy greckim dziedzictwem i judeochrze�cija�skimi podstawami cywilizacji. Ca�kowicie odrzuca mo�liwo�� syntezy tych dw�ch pierwiastk�w. Jedn� z rzeczy, jakie zdziwi�y Nietzsche'go, by�a r�nica mi�dzy podej�ciem tych dw�ch tradycji do problemu cierpienia. Tradycja judeochrze�cija�ska szuka wyja�nienia nieszcz�cia w grzechu, Grecy za� widzieli istot� cierpienia w zasadniczo tragicznej naturze �ycia ludzkiego. W �Narodzinach Tragedii� pierwszej ksi��ce Nietzsche'go, autor bada sztuk� tragedii Ate�skiej. Wed�ug niego tragedia wyros�a ze �wiadomo�ci i ch�ci upi�kszenia, a nawet idealizacji nieuchronno�ci ludzkiego cierpienia.W �Narodzinach Tragedii� dochodzi do wniosku, �e greckie spojrzenie na tragedi� odzwierciedla dwa r�ne podej�cia, zwi�zane z dwoma greckimi Bogami: Dionizosem i Apollinem. Dionizos, B�g wina, uciech seksualnych i hulanek reprezentuje dynamiczny pr�d �ycia; pogodzenie z losem. Z tego punktu widzenia jednostka nie ma �adnego znaczenia, mo�e jednak czerpa� zadowolenie z bycia cz�ci� dzikiego, wartkiego strumienia �ycia. Apollo, B�g S�o�ca, odzwierciedla za� Ate�sk� fascynacj� pi�knem i porz�dkiem. Z Apolli�skirgo punktu widzenia jednostkowa egzystencja jest niepodwa�alnie realna, a ludzka podatno�� na cierpienie jest szczeg�lnie wielka. Postawa apolli�ska sprawia jednak, �e rzeczywisto�� wydaje si� nam pi�kniejsza i pozwala cieszy� si� naszym sko�czonym �yciem na tym �wiecie. Chocia� tragedia grecka przypomina�a o grozie bezsensowno�ci ludzkiego istnienia to jednak proponowa�a sposoby radzenia sobie z ni�. Wed�ug Nietzsche'go tragedia przejawia swoja wielko�� przez jednoczesne pobudzanie w widzu postawy Dionizyjskiej i Apollinskiej. Wzmacnia�a w cz�owieku poczucie, �e mimo wszystko mo�na podziwia� pi�kno �ycia, za� nasze prawdziwe istnienie to nie tylko jednostkowe �ycie, ale nasze uczestnictwo w teatrze �ycia i historii. Nietzsche zdecydowanie wola� takie rozwi�zanie problemu z�a ni� judeochrze�cija�skie, pojmowane w kategoriach grzechu i zbawienia.Nietzsche podziwia� staro�ytnych Grek�w za ich pogl�dy etyczne, k�ad�ce nacisk na kszta�towanie osobistej doskona�o�ci i szlachetno�ci ka�dego cz�owieka w obliczu przeznaczenia. Gardzi� judeochrze�cija�sk� obsesj� winy i grzechu, stawiaj�c� za wz�r cz�owieka dobrotliwego i miernego. Odrzuca� chrze�cija�ski �wiatopogl�d m�wi�cy, �e �ycie po �mierci jest wa�niejsze od doczesnego.Wed�ug chrze�cija�skiej moralno�ci cz�owiek nie robi�cy absolutnie nic ze swoim �yciem, unikaj�cy grzechu zas�uguje na zbawienie, za� cz�owiek tw�rczy, poszukuj�cy mo�e zosta� pot�piony za swoj� odmienno�� od og�u i uznany za �nienormalnego�. Nietzsche ostrzega, �e ten �wiatopogl�d jest wsteczny i mo�e doprowadzi� lub mo�e ju� doprowadzi� do upadku rasy ludzkiej. Wed�ug niego wszystkie zakazy etyki chrze�cija�skiej s� sposobami zr�wnania s�abych i miernych z utalentowanymi i mocniejszymi duchem, stawianymi w gorszej sytuacji. Zdaniem Nietzsche'go, mi�o�� nieprzyjaci� jest pod�ym i ob�udnym szanta�em, kt�rego pr�buj� tch�rze i s�abeusze wobec mocniejszych od siebieU �adnego filozofa opr�cz Nietzsche'go nie przejawia si� z tak� si�a nowa fizyka energii. Ujawnia�a si� ona nie tylko w energicznym stylu pisania, ale r�wnie� w uj�ciu ludzkiej natury. Nietzsche mia� do�� tradycyjnego nacisku na �spok�j umys�u�. Wed�ug niego idea�y musz� by� pe�ne energii i tw�rcze. Twierdzi� podobnie jak Schopenhauer, �e istoty ludzkie oraz inne stworzenia w przyrodzie s� zasadniczo pop�dliwe. Jednak rozwija te stwierdzenie, m�wi�c, �e �jeste�my wol� mocy�; popychani przez pragnienie utrzymania i rozwijania naszej si�y, �ywotno�ci, przewagi i panowania nad innymi. Wola mocy jest wsp�lna wszystkiemu, co �ywe, to energia �yciowa stanowi�ca przyczyn� wszelkich dzia�a�, zar�wno w sferze �wiadomej aktywno�ci ludzkiej jak i sferze czynnik�w instynktownych. Niezwykle wa�n� w�a�ciwo�ci� woli mocy jest jej stopniowalno��. Na podstawie nat�enia woli mocy Nietzsche wyr�nia dwa rodzaje aktywno�ci. Jedna to dzia�alno�� reaktywna, polegaj�ca na przystosowaniu si� do zastanych okoliczno�ci. Drugi rodzaj aktywno�ci to dzia�alno�� spontaniczna; wprowadzaj�ca nowe elementy, bezkompromisowa i nie licz�ca si� z �adnymi wzgl�dami tw�rczo��. Nietzsche ceni j� szczeg�lnie widz�c w niej wysokie napi�cie energii i woli mocy.Nietzsche swoja filozofi� zamyka drog� do poznania �wiata transcendentalnego, neguj�c w og�le mo�liwo�� istnienia takiego �wiata. Krytykuje tradycj� judeochrze�cija�sk�, uznaj�c�, �e istnieje gdzie� poza �wiatem doczesnym dobrotliwe, wszechmog�ce b�stwo. Nietzsche nawo�uje do ponownego zwr�cenia ludzkiej energii ku obecnemu �yciu. Proponuje odrodzenie staro�ytnej idei wiecznego powrotu, g�osz�cej, �e czas powtarza si� cyklicznie. W tej koncepcji �ycie, obecne �ycie, jest jedyn� rzecz�, kt�ra si� liczy.Szczeg�lna w nietzschea�skiej filozofii jest koncepcja prawdy. Nietzsche twierdzi, �e koncepcje, kt�re uznajemy za prawd� s� tylko przekonaniami, by� mo�e fa�szywymi. Filozof opowiada si� za poj�ciem �perspektywizmu�, koncepcj� zak�adaj�c�, �e nasze wszystkie prawdy zale�ne s� od kontekstu historycznego i indywidualnego, przed kt�rymi nie mo�emy uciec.Filozofia Fryderyka Nietzsche dla ludzi wychowanych w tradycji judeochrze�cija�skiej jest zasadniczo nie do przyj�cia. Mo�e wydawa� si�, �e jest nowatorska, lecz jest tylko powrotem do tego, co by�o na pocz�tku historii my�li ludzkiej. Nie ma w niej nic takiego, czego nie by�oby w moralno�ci, etyce i podej�ciu do �wiata i �ycia staro�ytnych lud�w aryjskich, a przede wszystkim staro�ytnych Grek�w.NIHILIZM- odrzucanie, negowanie, relatywizacja wszelkich przyj�tych warto�ci, norm, zasad, praw �ycia zbiorowego i indywidualnego; sceptycyzm absolutny; nihilistami nazywa� �w. Augustyn tych, kt�rzy w nic nie wierz�; w XIX w. imieniem tym okre�lano ludzi, kt�rzy odrzucaj� wszelkie powszechnie g�oszone warto�ci i schematy post�powania.Nietzsche nie chcia� by� nauczycielem, tw�rc� kolejnego systemu. Jego zdaniem, ka�da prawda, wy�o�ona w "niepodwa�alnej" teorii, jest tak samo podejrzana jak k�amstwo. G�osi� krytyk� racjonalizmu, poniewa� uwa�a�, i� jest tworem sztucznym, zniewalaj�cym ludzi. Chwali� �ycie i to wszystko, co jest celem i zadaniem, a nie to, co przesz�e i dokonane.TAKO RZECZE ZARATUSTRA(fragment)(...) Gdy Zaratustra zaszed� do najbli�szego miasta, (...), znalaz� tam wiele ludu, zgromadzonego na rynku, gdy� by�o obwieszczone, �e linoskok da widowisko. I Zaratustra tak rzek� do ludu; - Ja was naucz� nadcz�owieka! Cz�owiek jest czym�, co pokonane by� powinno. C�e�cie uczynili, aby go pokona�?Wszystkie istoty stworzy�y co� ponad siebie; chcec...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]