10463, - █▀ KSIĄŻKI [CZ3]
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Eliza OrzeszkowaO pracy kobietDla m�czyzn min�� podobno wiek z�oty, w kt�rym pr�nowanie by�o zaszczytn� oznak� rodu i maj�tku,patentem na dobry ton i dystynkcj�.Oklepan� prawd� sta�a si� zasada, �e tylko cz�owiek pracuj�cy godzien jest szacunku, a hultaje i tak zwaniwiwery chowaj� si� za kulisy �wiata uciekaj�cod �miechu i gwizdania publiczno�ci. Bogaty czy ubogi, m�� stanu czy rolnik, artysta czy uczony m�czyznapracuje, je�li pragnie zachowa� lub zdoby� materialnydostatek, a moralnie - je�li nie chce pr�dzej czy p�niej osob� swoj� dostarczy� pierwszemu lepszemu pisarzowiwzoru na bohatera - komedii.Ale praca m�czyzn to dopiero praca po�owy rodzaju ludzkiego.Kobiety pracowa� te� powinny, bo bez ich pracy jak bez ich zdrowej i silnej my�li rozw�j spo�eczny zostaniekrzywym i wiecznie niedostatecznym. Brak pracyi s�abo�� my�li kobiecej os�abia my�l i w znacznej cz�ci ubezowocnia prac� m�czyzn.Gdyby�my zostali zapytani: na jakich drogach dzia�alno�ci ludzkiej kobieta ze wzgl�du na przyrodzonezdolno�ci swoje i pozycj� sw� spo�eczn� pracowa� mo�ei ma prawo? odpowiedzieliby�my tak samo jak w kwestii nauk, maj�cych by� udzielanymi kobietom: nawszystkich tych, kt�re stoj� otworem przed m�czyznami,na wszystkich, na kt�rych cz�owiek sta� si� mo�e szcz�liwym i u�ytecznym, a jedyn� w wyborze jednej z nichwskaz�wk� maj� by� wrodzone zdolno�ci, sk�onno�cijednostki i okoliczno�ci jej spo�ecznego po�o�enia.Zasada ta, przez znaczn� cz�� o�wieconej ludzko�ci podj�ta i popierana, spotyka mn�stwo zarzut�w, o kt�rychwspomnimy p�niej: najwa�niejsz� wszak�e dowprowadzenia jej w czyn przeszkod� s� niedostatki w instytucjach spo�ecze�stwu naszemu przys�uguj�cych.Trudno bowiem my�le� o kobietach doktorach, profesorach, adwokatach i urz�dnikach, a trudniej jeszczewykszta�ca� je do tych zawod�w, gdy szko�y wy�sze,b�d�ce koniecznym do takiego wykszta�cenia warunkiem, s� albo zamkni�te przed kobietami, albo przynajmniejwst�p do nich tak im jest utrudniony z r�nychprzyczyn, �e rzadkie tylko i wyj�tkowo szcz�liwie uprzywilejowane jednostki otrzyma�, dobi� si� go raczejmog�. A je�liby kto nawet ofiar� wielu koszt�wi z prze�amaniem mn�stwa trudno�ci za pomoc� szk� wy�szych poza granicami kraju istniej�cych i t�przezwyci�y� przeszkod�, wnet zjawi�aby si� przed niminna, a nie mniej wa�na, wynikaj�ca z trudno�ci otrzymania stosownych dyplom�w, posad urz�dowych, katedrprofesorskich itd.Wszak�e odk�adaj�c na stron� teori� i pragn�c dzisiejszym i w dzisiejszych warunkach istniej�cym kobietomwskaza� drogi do pracy, wypada zastanowi� si�przede wszystkim nad zawodami przyst�pnymi dla nich, tak z przyczyn instytucji, jak publicznego obyczaju.Nauczycielstwo, rzemios�o, przemys�, artyzm i literatura, oto dzia�y pracy dost�pne dla tegoczesnych u naskobiet, lubo nie obejmuj�ce ca�ej szerokiej dzia�alno�ciludzkiej, nie s� one wcale ciasne ani ograniczone. Nale�y tylko zwr�ci� uwag�, o ile kobiety umiej� post�powa�tymi zostawionymi im drogami.Nauczycielstwo zagarn�o u nas najznaczniejsz� cz�� pracuj�cych kobiet, przyj�te zosta�o jako �rodekuniwersalny na ka�d� bied�, na ka�de zubo�enie kobiety.Ka�da kobieta znaj�ca obce j�zyki i umiej�ca jakkolwiek gra� na fortepianie czuje si� upowa�nion� do zostaniaguwernantk� i obiecuje sobie znale�� w tymzawodzie byt codzienny, bo o moralnych wymaganiach powo�ania, o sumiennym przej�ciu si� zadaniemnauczycielki i my�li nie ma najcz�ciej.Z tego powszechnego pr�du ku nauczycielstwu wynika dla zawodu tego ujma moralna i materialna; moralna, boniskie najcz�ciej wykszta�cenie guwernantki stawiaj� w pozycji podrz�dnej i niejako sponiewieranej; materialna, bo ogromna konkurencja wobec szczeg�lniejzubo�enia og�lnego obni�a jej p�ac� do cyfr prawieniepodobnych.Obok nielicznej arystokracji guwernantek, przyjmowanych do dom�w bogatych lub dostatnich, �yj�cej wdostatkach, do�wiadczaj�cej jakich takich wzgl�d�w iotrzymuj�cej p�ac� daj�c� niekiedy mo�ebno�� zebrania sobie cho�by maluchnej sumki na godzin� staro�ci lubchoroby, mrowi si� ogromna masa tych cichutkichi pokornych istot w ciemnych we�nianych sukienkach, z bladymi od strudzenia twarzami, ze spuszczonym odupokorze� wzrokiem, istot, kt�re bez powo�aniai zdolno�ci, bez dostatecznego wykszta�cenia pracuj� ci�ko i najcz�ciej nieumiej�tnie, z ma�� lub �adn� dlauczennic korzy�ci�, dla siebie z p�ac� mog�c�zaledwie odzia� je w t� ubog� sukienk�, kt�ra je okrywa.Nauczycielka powinna by� albo nauczycielk� w pe�nym i szerokim a szlachetnym wyrazu tego rozumieniu, alboni� wcale by� nie powinna. Gdy przez brak �rodk�wmaterialnych albo umys�ow� nieudolno�� nie mo�e posi��� stosownego ku temu wykszta�cenia, powinnausposobi� si� do innej, w�a�ciwszej swojemu po�o�eniui swoim sk�onno�ciom pracy, ale nie przyjmowa� na si� zadania, kt�rego sumiennie spe�ni� nie potrafi, a kt�reda jej w zamian ci�kiej i z niech�ci� podj�tejpracy n�dzne wynagrodzenie pieni�ne i podrz�dne stanowisko w �wiecie.Ale istnieje jeszcze jedna przyczyna, kt�ra zwi�kszaj�c konkurencj� obni�a cen� pracy tych nawet nauczycielek,kt�re w miar� dzisiejszego u nas stanu o�wiatykobiecej zadawalniaj�co by j� spe�ni� mog�y. Przyczyn� t� jest zami�owanie matek w guwernantkachcudzoziemkach, moda i pr�no�� ukazuj�ca guwernantk� cudzoziemk�jako chlub�, jako pewn� dystynkcj� domu, jako nareszcie oznak� tak zwanego dobrego tonu.Pary�, Berlin, Bern, Zurich, a nawet daleki Albion wysy�aj� do nas mn�stwo kobiet, kt�re my z prawdziwieprzyk�adn� i s�owia�sk� przyjmujemy go�cinno�ci�,nie zwa�aj�c o ile przybywaj�ce godne s� naszych u�cisk�w i sypanych im pieni�dzy, nie zwa�aj�c, �e t�kosmopolityczn� sk�onno�ci� zabijamy moralnie iodbieramy chleb kobietom na jednej z nami mieszkaj�cych ziemi - a w rezultacie nie czynimy przez to dzieciomnaszym �adnego dobra. W tym razie jako szkopu�,o kt�ry rozbija si� wiele pi�knych rzeczy, wyst�puje znowu kwestia obcych j�zyk�w. Powierzamy dzieci naszeosobie obcej wszystkiemu, co im powinno by�znane i drogie, nie znaj�cej obyczaj�w naszych, przyby�ej z daleka, wi�c nieznanej, pozwalamy, aby wskutektego kobieta na jednej z nami urodzona ziemi,mo�e daleko lepsza, daleko rozumniejsza od tamtej przyby�ej, a w ka�dym razie bli�sza nam obyczajemrodzinnym i mi�o�ci� ku naj�wi�tszym dla nas rzeczom,kt�rych imi� cudzoziemka z pogard� nieraz przed dzie�mi naszymi wspomina; pozwalamy, aby kobieta takapobiera�a p�ac� konkurencyjn� z cudzoziemkami, obni�on�do p�acy lokaj�w i garderobianych, i pr�dzej czy p�niej uleg�a n�dzy lub zepsuciu, a to wszystko czynimydlatego, aby dzieci nasze umia�y m�wi� po francuskuczystym paryskim akcentem.Nie jest�e to �miesznym i upokarzaj�cym godno�� cz�owiecz� i obywatelsk� matek naszych? Nie jest�e tojeszcze ta sama p�ytko�� i ciasnota poj��, ta samagotowo�� po�wi�cania wszystkiego dla blasku i pr�no�ci, kt�ra rozstraja byt rodzinny, czyni kobiet�niesposobn� do zaj�cia w�a�ciwego miejsca w spo�eczno�ci?To samo prawie powiedzie� by mo�na o pierwsze�stwie dawanym przez rodzic�w zamieszkuj�cych po miastachnauczycielom nad nauczycielkami. To przyznanie pierwsze�stwam�czyznom nie zawsze ma za podstaw� przekonanie o doskonalszym ich nauczycielskim usposobieniu.Jak nauczyciel mo�e by� cz�owiekiem wysoko o�wieconym i w pracy swej sumiennym, tak o�wiecon� isumienn� mo�e by� nauczycielka i r�wnie� pierwszy, jak drugamog� mimo posiadanych dyplom�w nie odpowiada� godnie swemu zadaniu.Zdolno�� wi�c tylko, talent, sumienno�� i pracowito�� w wi�kszej objawione sile mog� s�usznie m�czyzn�nauczyciela podnie�� nad kobiet� nauczycielk�, alei nawzajem, ona bez wzgl�du na to, �e jest kobiet�, wi�ksz� si�� zdolno�ci, talentu, sumienno�ci i pracy, je�li j�posiada, wzbudza� powinna w publiczno�cisprawiedliwe uznanie i tak w opinii, jak w nagrodzie za prac� prze�cign�� mniej zdolnego i zas�u�onegom�czyzn�.Pomi�dzy najwy�szymi i najni�szymi szczeblami pracy ludzkiej s� zawody po�rednie zupe�nie mo�ebne iprzyst�pne dla kobiet, a zaniedbane u nas i przez m�czyzn,i przez kobiety, pomimo �e przedstawiaj� do�� szerokie pole dzia�alno�ci po�ytecznej i dla og�u, i dlajednostek.Zawodami tymi s�: rzemios�o i handel.Jest zapewne wiele rzemios� zupe�nie dla kobiet nieprzyst�pnych z powodu wielkiej si�y fizycznej, jakiejoddanie si� im wymaga. Nie podobna wyobrazi� sobiekobiety kowala, cie�li itp., ale nawzajem, s� i takie rzemios�a, kt�re najzupe�niej odpowiadaj� w�asno�ciomkobiecego organizmu - a kt�re niezb�dnie potrzebnew ka�dej spo�eczno�ci, u nas mianowicie na prowincji zostaj� w niezr�wnanym zaniedbaniu.Z tych g��wnymi i najniezb�dniejszymi s�: krawiectwo, szewstwo i r�kawiczkarstwo.Opr�cz tych trzech g��wnych rzemios�, obiecuj�cych najniezawodniejsze korzy�ci i mog�cych da� zatrudnienieznacznej ilo�ci kobiet, s� jeszcze pomi�dzy przyst�pnymidla kobiet rzemios�ami pomniejsze, nie tak niezb�dne przedmioty maj�ce na celu, niemniej jednak godne tak�euwagi.Takimi s� introligatorstwo, z�otnictwo i wyrabianie galanteryjnych przedmiot�w z drzewa lub ko�ci s�oniowej.Introligator�w dobrych na prowincji wcale nie ma, a je�eli z wielk� osobliwo�ci� znajdzie si� jaki posiadaj�cywi�cej od innych smaku i zr�czno�ci, prac�swoj� ceni nad wszelk� miar� wysoko.Najcz�ciej za� chc�c mie� porz�dnie oprawion� ksi��k� trzeba posy�a� j� do Warszawy, a o starannych ismakownych oprawach pugilares�w, album�w i tym podobnychprzedmiot�w, o pi�knym naklejaniu ram do obraz�w, o wyrabianiu ozdobnych pude�ek i cacek toaletowych imowy nie ma w �adnym z miast prowincjonalnych.Wszystko to z Warszawy lub zagranicy sprowadzaj� galanteryjne sklepy i sprzedaj� po nies�ychanej cenie. Samten fakt jednak, �e sklepy te utrzymuj� si�,mno�� i maj� obfity zbyt sprowadzanych towar�w mimo nierzetelno�ci, z jak� je sprzedaj�, �wiadczy o tym...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]