10974, - █▀ KSIĄŻKI [CZ3]
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
FOCJUSZBIBLIOTEKATOM I "KODEKSY" 1 -150Edycja komputerowa: www.zrodla.historyczne.prv.pl Mai³: historian@z.plMMIII®WYKAZ SKRÓTÓWBeck H. G. Beck Kircbe und theologische Literatur im byzantinischen Reicb,Munchen 1959 (Byzantinisches Handbuch im Rahmen des Handbuchs derAltertumswissenschaft, t. I, cz. 2). CB Corpus Bonnense - Corpus scriptorum historiae Byzantinae, editio emenda-tioret copiosior, consilio B. G. Niebuhrii C. F. instituta, Bonn 1828-1897. Cod. Codex lub Codices („Kodeks" lub „Kodeksy") Biblioteki Focjusza.FGH Die Fragmente der griechischen Historiker, wyd. F. Jacoby, t. I-II, Berlin1923-1926. FHG Fragmenta Historicorum Graecorum wyd. C. Miiller, 5 tomów, Paris 1841,1848, 1849, 1851, 1870. GCS Die griechischen christlichen Schriftsteller der ersten (drei) Jahrhunderte,Berlin 1897 nn.gr. grecki, po grecku.Hunger H. Hunger Die hochsprachliche profane Literatur der Byzantiner, t. I-II,Munchen 1978 (Byzantinisches Handbuch im Rahmen des Handbuchs derAltertumswissenschaft t. 2, cz. 5). Krumbacher K Krumbacher Gescbichte der byzantinischen Litteratur von Justinian biszum Ende des ostrómischen Reiches (527-1453), Munchen 1897, N. York1958. Mansi J. D. Mansi Sacrorum conciliorum nova et amplissima collectio, Floren-tiae-Venetiis 1759 nn. PG /. P. Mignê Patrologiae cursus completus. Series Graeca, 1-161, Parisiis1857-1866. PL /. P. Mignê Patrologiae cursus completus. Series Latina, 1-217, Parisiis1844 nn. R.E. Pauly-Wissowa Real-Encyklopadie der classischen Altertumswissenschaft,Stuttgart 1893 nn. SCh Sources Chretiennes, wyd. H de Lubac, J. Danielou, C. Mondesert, Paris1942 nn.SWP /. M. Szymusiak, M. Starowieyski S³ownik wczesnochrzeœcijañskiego piœmien-nictwa, Poznañ 1971 (Staro¿ytna myœl chrzeœcijañska, pod red. J. M. Szy-musiaka, t. II).KATALOG I WYKAZ PRZECZYTANYCH PRZEZ NAS KTÓRYCH TftESC CHCIA£ DZIÊKI HAMPOZNAÆ W OGÓLNYM ZAftYSlE NASZ UKOCHANY BRAT TARAZJUSZ.LICZBA ICH WYNOSI TRZYSTA POMNIEJSZONE O DWADZIEŒCIA JEDENFocjusz œle swemu ukochanemu bratu Tarazjuszowi pozdrowienie w PanuKiedy zgodnie z jednomyœlnym postanowieniem senatu i rozkazem cesarza * zosta³em wyznaczony na cz³onka poselstwa * do Asyryjczyków8, poprosi³eœ, najdro¿szy z mych braci, Tarazjuszu, ¿ebym napisa³ ci streszczenia ksi¹¿ek, przy których lekturze nie by³eœ wœród nas obecny. Chcesz bowiem mieæ jednoczeœnie pociechê w ciê¿ko znoszonej roz³¹ce, a tak¿e mo¿noœæ zapoznania siê, nawet w sposób pobie¿ny i ogólny, z ksi¹¿kami, których nie przeczyta³eœ z nami (do liczby trzystu brakuje ich piêtnastu plus jedna, nie wiêcej; taka jest, s¹dzê, liczba ksi¹g, jakie wypad³o mi przeczytaæ wówczas, gdy by³em pozbawiony twego towarzystwa)/'1 Zbyt póŸno mo¿e, na twoje gor¹ce ¿yczenie i usiln¹ proœbê, lecz za to szybciej ni¿ mo¿na by³oby siê spodziewaæ, uda³o mi siê znaleŸæ sekretarza, tak ¿e opracowa³em te ksi¹¿ki, które zachowa³y siê w mej pamiêci. W ten sposób wywi¹za³em siê nale¿ycie z powinnoœci wobec twego ¿yczenia i twej proœby.* Uwaga: Nawiasy pó³okr¹g³e w tekœcie przek³adu pochodz¹ z orygina³u greckiego Biblioteki; liczby zawarte w nawiasach kwadratowych odnosz¹ siê do folia³ów rêkopisu. Akapity w przek³adzie odpowiadaj¹ akapitom orygina³u.1 Na tronie bizantyñskim zasiada³ wówczas cesarz Micha³ III (842-867).2 Focjusz mówi tu o misji dyplomatycznej z 855 r.; por. Przedmowa, s. IX.3 Mianem Asyryjczyków obejmowano w Bizancjum równie¿ wszystkie ludy Bliskiego Wschodu.Streszczenia ksi¹¿ek zostan¹ ujête w takiej kolejnoœci, w jakiej poda mi ka¿d¹ z nich moja pamiêæ, nie bêdzie wiêc dla nikogo trudno wyszukaæ zarówno te, które dotycz¹ historii, jak i te, które traktuj¹ o innych ró¿norodnych tematach4 ................Gdy ty kiedyœ zabierzesz siê do czytania i studiowania tych ksi¹g, i, jeœli niektóre streszczenia wydadz¹ ci siê opracowane w sposób niewystarczaj¹cy czy niezbyt dok³adny, nie dziw siê temu. Dla kogoœ bowiem, kto czyta jedn¹ tylko ksi¹¿kê chc¹c uchwyciæ jej treœæ, zachowaæ j¹ w pamiêci i wyraziæ na piœmie, jest to praca godna trudu. Je¿eli jednak czyta siê kolejno wiele ksi¹¿ek, nie jest, moim zdaniem, rzecz¹ ³atw¹ przypomnieæ sobie dok³adnie ich zawartoœæ, tym bardziej ¿e od tego czasu up³ynê³o ju¿ wiele lat. Dla mnie wszystko to, co jest w moich lekturach rzecz¹ zwyk³¹, i nie mog³o ze wzglêdu na swe znaczenie i u¿ytecznoœæ ujœæ twoim rozwa¿aniom, nie by³o przedmiotem takiej troski jak reszta. Dlatego te¿ celowo pomin¹³em szczegó³y traktuj¹c sprawê pobie¿nie. Jeœli ponadto w streszczeniach znajdzie siê jakaœ inna po¿yteczna myœl, o któr¹ nie prosi³eœ, to tym lepiej sam j¹ zrozumiesz.Wiadomoœci, jakie podajê, przydadz¹ ci siê niew¹tpliwie do zapamiêtania lub pobie¿nego przypomnienia sobie tego, co sam osi¹gn¹³eœ w swoich lekturach, do znalezienia przygotowanych materia³ów, których poszukujesz, jak równie¿ do tego, co nie stanowi³o jeszcze przedmiotu twych g³êbszych studiów.1Przeczytaliœmy1 rozprawê kap³ana Teodora2 Ksi¹¿ka Œwiêtego Dionizego jest autentyczna*. W publikacji tej zbija siê cztery zarzuty: 1°. Jeœli ksi¹¿ka jest autentyczna, to dlaczego przynajmniej niektórzy Ojcowie ¿yj¹cy w czasach póŸniejszych nie cytowali z niej s³ów czy przyk³adów? [lb] 2°. Syn4 W rêkopisach luka o objêtoœci oœmiu wierszy, z których zachowa³y siê jedynie pierwsze s³owa rozpoczynaj¹ce ka¿dy kolejny wiersz. Wynika z nich, ¿e autor wyra¿a obawê, by tak ró¿norodna tematyka (to poikilon) nie wywo³a³a u czytelnika przesytu (ho koros). Próbê rekonstrukcji podj¹³ J. Quasten Initiation awc Peres de l'Eglise, t. I, Paris 1955, s. 5; por. K. Ziegler, [w:] R.E., t. XXXIX (1941), koi. 685.1 W tekœcie Focjusza wystêpuje zazwyczaj forma anegnosthe (hemin, moi) - przeczytano (nam, mi) ksi¹¿kê, dzie³o, traktat czy dok³adniej: wys³uchaliœmy (wys³ucha³em) tego, co przeczyta³ lektor, anagnostes. St¹d te¿ akroates znaczy s³uchacz lub czytelnik, akoe -s³uchanie (lektury), czytanie, por. Przedmowa, s. XV. Staro¿ytni Grecy i Bizantyñczycy nawet przy indywidualnej lekturze czytali zwykle na g³os.2 Teodor - ¿y³ prawdopodobnie w VI w. Rozprawa jego nie zachowa³a siê; por. R.E., t.V (1934), koi. 1916.3 Œw. Dionizy Areopagita - nawrócony przez œw. Paw³a na Areopagu (por. Dzieje Apostolskie, 17, 32). Tu chodzi o Dionizego Pseudo-Areopagitê z V/VI w. podszywaj¹cego siê pod imiê œwiêtego; por. SWP, s. 341-342.Pamfila, Euzebiusz 4, który dokona³ spisu ksi¹¿ek pióra naszych Œwiêtych Ojców, nie pozostawi³ ¿adnej wzmianki o niej. 3°. Dlaczego omawiana ksi¹¿ka daje szczegó³owy wyk³ad tradycji religijnych narastaj¹cych w Koœciele stopniowo i przez d³ugi czas? [2a] Dionizy Wielki ¿y³, jak wykazuj¹ Akta, wspó³czeœnie z Aposto³ami, ksi¹¿ka natomiast traktuje g³ównie o tradycjach powstaj¹cych w Koœciele powoli i w czasach póŸniejszych. Przypuszczenie, ¿e Dionizy opisa³ tradycje, które kszta³towa³y siê w Koœciele d³ugo po œmierci Dionizego Wielkiego, jest, powiadaj¹, czczym wymys³em i spraw¹ nie zas³uguj¹c¹ na wiarygodnoœæ. 4°. Dlaczego rzeczona ksi¹¿ka wspomina list Ignacego5 natchnionego przez Boga? Szczytowe lata Dionizego przypad³y na czasy Aposto³ów. Ignacy poniós³ œmieræ mêczeñsk¹ za panowania Trajana, a w³aœnie on na krótko przed œmierci¹ napisa³ cytowany w tej ksi¹¿ce list. Takie s¹ cztery zarzuty, które autor usi³uje zbiæ i stwierdza z ca³¹ stanowczoœci¹, ¿e ksi¹¿ka Dionizego jest, jego zdaniem, autentyczna.Przeczytaliœmy Wprowadzenie do Pisma œwiêtego Adriana1. Ksi¹¿ka po¿yteczna dla neofitów.Przeczytaliœmy Historiê Nonnososa 1, w której zamieszcza on sprawozdanie ze swego poselstwa do Etiopów, Amerytów i Saracenów2, ludów najsilniejszych wœród im wspó³czesnych, oraz z misji dyplomatycznej do innych plemion wschodnich.W cesarstwie rzymskim panowa³ wtedy Justynian3. W³adc¹ Saracenów by³4 Euzebiusz (ok. 260-ok. 339) z Cezarei Palestyñskiej (dziœ. Kajsajrije w Izraelu) -biskup Cezarei (od 313 r.?), uczony, apologeta, historyk Koœcio³a, zwolennik orygenizmu, uczeñ Pamfila (patrz Cod. 13 przyp. 3). Euzebiusz jest tak¿e autorem dzie³ omawianych w Cod. 9, 10, 11, 12, 13, 27, 39, 118, 127.5 Œw. Ignacy z Antiochii - drugi po Piotrze Apostole biskup w Koœciele antiocheñskim, poniós³ mêczeñsk¹ œmieræ prawdopodobnie w 107 r., za panowania cesarza Trajana (98-117); por. SWP, s. 201-203.1 Adrian (V w.) - egzegeta grecki, najprawdopodobniej adresat listu œw. Nila (Epist, 2, 40 n.; PG, 79, koi. 225). Utwór Adriana zachowa³ siê w ca³oœci (wyd. F. Goesling, Berlin 1888; PG, 98, koi. 1273-1316); por. SWP, s. 16.1 Nonnosos - ¿y³ w epoce Justyniana, pochodzi³ 7 rodziny ¿ydowskiej, której przedstawiciele trudnili siê dyplomacj¹ na dworze cesarskim od trzech pokoleñ. Utwór nie zachowany, znany jedynie w streszczeniu focjañskim (wyd. B. G. Niebuhr CB, 1829; E. Muller FHG, 4, s. 178-180); por. Krumbacher, s. 240, 518, Hunger, t. I, s. 303, t. II, s. 427, R.E., t. XVII (1937), koi. 920.2 Etiopowie - w staro¿ytnoœci nazwa ciemnoskórych ludów zamieszkuj¹cych ziemie na pd. od Egiptu. Ameryci - lud zamieszkuj¹cy dzisiejszy Jemen. Saraceni - mi...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]