1059 Modraszek telejus, Motyle
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Nazwa zwierzaka
Maculinea teleius
(Bergsträsser, 1779)
skrzydle znacznie wi´ksze, a tak˝e oraz, samcami modraszka
nausitousa –
Maculinea nausithous
(Bgstr.), które z kolei majà t∏o
wierzchu skrzyde∏ granatowoniebieskie, a na spodzie skrzyde∏
tylko pojedynczy rzàd czarnych, w jasnych obwódkach.
1059
Modraszek telejus
Cechy biologiczne
stawonogi, owady, motyle,
modraszkowate
Rozmna˝anie
Gatunek posiada jedno pokolenie w ciàgu sezonu, Motyle
pojawiajà si´ w lipcu i sierpniu, na ogó∏ nieco wczeÊniej ni˝
wyst´pujàcy w podobnych Êrodowiskach modraszek nausi-
tous. Gàsienice ˝yjà poczàtkowo w kwiatach kwiÊciàga le-
karskiego (
Sanguisorba officinalis
L.), potem schodzà na
ziemi´, gdzie sà znajdowane i adoptowane przez mrówki
z rodzaju
Myrmica
Latr., najcz´Êciej
M. scabrinodis
Nyl.,
rzadziej
M. rubra
L. i
Mgallieni
Bond. (Figurny & Tomasze-
wicz, 1997; Stankiewicz & Sielezniew, 2002). Nast´pnie
przenoszone sà do mrowiska, gdzie odbywajà dalszy roz-
wój, ˝ywiàc si´ larwami swoich gospodarzy. Przepoczwar-
czenie odbywa si´ w mrowisku, które motyl opuszcza na-
tychmiast po wyjÊciu z poczwarki mrowisko.
Opis gatunku
Rozpi´toÊç skrzyde∏ 34–38 mm. Widoczny jest wyraêny dy-
morfizm p∏ciowy. Wierzch skrzyde∏ samca b∏´kitny, z szerokà
ciemnà obwódkà. Na skrzyd∏ach wyst´puje rzàd stosunko-
wo niewielkich czarnych kropek. W po∏owie d∏ugoÊci przed-
niego skrzyd∏a dodatkowa kropka lub krótka poprzeczna
kreska. Wierzch skrzyde∏ samicy silnie przyciemniony, b∏´kit-
ne t∏o widoczne w nasadowej cz´Êci skrzyd∏a. Spód skrzyde∏
obu p∏ci szarobrunatny, z dwoma rz´dami czarnych kropek
w jasnych obwódkach (Buszko & Mas∏owski, 1993).
AktywnoÊç
Motyl prowadzi dzienny tryb ˝ycia. Ma stosunkowo wàskie
spektrum odwiedzanych gatunków kwiatów, nale˝à tu g∏ów-
nie wyka ptasia (
Vicia cracca
L.), sierpik barwierski (
Serratu-
la tinctoria
L.) i krwiÊciàg lekarski (
Sanguisorba officinalis
L.).
Mo˝liwoÊç pomylenia z innymi
gatunkami
Samce modraszka telejusa mo˝na pomyliç z samcami modrasz-
ka ariona –
Maculinea arion
(L.) – które majà t∏o spodu skrzyde∏
jasnoszare z b∏´kitnym nalotem, a czarne kropki na przednim
Cechy ekologiczne
Gatunek zwiàzany jest z wilgotnymi ∏àkami, torfowiskami
niskimi oraz torfowiskami w´glanowymi [6410, 6510].
Ârodowiska te najcz´Êciej sà ekstensywnie u˝ytkowane
i rozmieszczone mozaikowo wÊród zaroÊli i bardziej su-
chych Êrodowisk ∏àkowych i pastwisk. Na pogórzu gatunek
ten mo˝e wyst´powaç tak˝e na zboczach, gdzie powstajà
lokalne wysi´ki wody. We wszystkich przypadkach wyst´po-
wanie gatunku jest uzale˝nione od obecnoÊci roÊliny po-
karmowej i odpowiedniego gatunku mrówki.
Rozmieszczenie geograficzne
Samiec
Gatunek o zasi´gu transpalearktycznym obejmujàcym ob-
szary umiarkowane Palearktyki od Francji po Japoni´.
W Polsce wyst´puje na wielu stanowiskach (w 150 kwadra-
tach siatki UTM o boku 10 km) w po∏udniowej cz´Êci kraju.
Najwi´ksze skupienie stanowisk zanotowano na Lubelsz-
czyênie oraz Górnym i Dolnym Âlàsku (Buszko, 1997). Na
izolowanych stanowiskach spotykany po Warszaw´. Przez
Polsk´ przebiega pó∏nocna granica zasi´gu gatunku
Status gatunku
Samica
Kategoria zagro˝enia na Polskiej Czerwonej LiÊcie: LC
Status prawny: w Polsce podlega Êcis∏ej ochronie
59
Modraszek telejus
Gatunki zwierzàt (z wyjàtkiem ptaków) – Bezkr´gowce
1059
wej gàsienic oraz obecnoÊç w∏aÊciwych gatunków mrówek.
W tym celu nale˝y ograniczyç koszenie ∏àk do jednego ra-
zu w roku, najlepiej pod koniec lipca, oraz usuwaç nad-
miernie rozrastajàce si´ krzewy.
Propozycje wzgl´dem gatunku
Sytuacja gatunku nie wymaga na obecnym etapie zastoso-
wania specjalnych dzia∏aƒ ochronnych.
Propozycje wzgl´dem populacji
Poza prowadzeniem badaƒ wymienionych w akapicie po-
ni˝ej nie sà obecnie potrzebne dzia∏ania ochronne na
rzecz pojedynczych populacji gatunku.
DoÊwiadczenia i kierunki badaƒ
Znajduje si´ na czerwonej liÊcie IUCN
Wymieniony w II za∏àczniku Konwencji Berneƒskiej
Wymieniony w II i IV za∏àczniku Dyrektywy Habitatowej
Obecnie prowadzone sà badania nad biologià i genetykà
modraszka telejusa, zw∏aszcza pod kàtem jego relacji
z mrówkami. Szczegó∏owe poznanie tych zale˝noÊci po-
zwoli na lepsze prognozowanie szansy prze˝ycia gatunku
w mniej dogodnych Êrodowiskach. Wskazane jest tak˝e
rozpoznanie obecnych zasobów roÊliny pokarmowej gà-
sienic oraz zasi´gów gatunków mrówek b´dàcych gospo-
darzami. Mo˝na tak˝e próbowaç introdukcji gatunku
w odpowiednich dla niego Êrodowiskach naturalnych lub
stworzonych sztucznie (Klasa & Woyciechowski, 1991;
Wynhoff, 1998).
Wyst´powanie gatunku na
obszarach chronionych
Niektóre populacje gatunku znajdujà si´ na terenie par-
ków narodowych (Poleski Park Narodowy, Kampinoski Park
Narodowy) oraz szeregu parków krajobrazowych i rezer-
watów przyrody.
Rozwój i stan populacji,
potencjalne zagro˝enia
Bibliografia
BUSZKO J. 1997. Atlas rozmieszczenia motyli dziennych w Pol-
sce, 1986-1995. Turpress, Toruƒ, 170 s.
BUSZKO J., MAS¸OWSKI J. 1993. Atlas motyli Polski. Cz. I. Motyle
dzienne (
Rhopalocera
). Grupa IMAGE, Warszawa, 269 s.
DÑBROWSKI J., KRZYWICKI M. 1982, Ginàce i zagro˝one gatun-
ki motyli (
Lepidoptera
) w faunie Polski. Cz´Êç I. Nadrodziny
Papilionoidea, Hesperioidea, Zygaenoidea
. Studia Naturae,
Seria B, Nr 31: 1–171.
FIGURNY E., TOMASZEWICZ S. 1997. Parasitism of
Maculinea
teleius
and
M. nausithous
(
Lepidoptera: Lycaenidae
) in
Myr-
mica scabrinodis
and
M. rubra nests
. Wspó∏czesne kierunki
w ekologii – ekologia behawioralna [T. I L. Puszkar red.],
Wyd. UMCS, Lublin, s. 179–184.
KLASA A., WOJCIECHOWSKI M. 1991. Introdukcja ginàcych mo-
tyli z rodzaju
Maculinea
(
Lepidoptera, Lycaenidae
) w Ojcow-
skim Parku Narodowym. Chroƒmy Przyr, Ojcz., 3: 31–37.
STANKIEWICZ A., SIELEZNIEW M. 2002. Host specifity of
Macu-
linea teleius
Bgstr. and
M. nausithous
Bgstr. (
Lepidoptera: Ly-
caenidae
). The new insight, Ann Zool., 53: 403–409.
WYNHOFF I. 1998. Lessons from the reintroduction of
Maculinea
teleius
and
M. nausithous
in The Netherlands. Journal of In-
sect Conservation, 2: 47–57.
Rozwój i stan populacji
Sytuacja populacji tego gatunku w Polsce na razie jest sta-
bilna i zdecydowanie lepsza ni˝ w wielu krajach zachodniej
Europy. Wynika to z ekstensywnego u˝ytkowania podmo-
k∏ych ∏àk, co utrzymuje Êrodowiska wyst´powania motyla
na niskich etapach sukcesji roÊlinnej. Nale˝y jednak liczyç
si´ z tym, ˝e wprowadzenie innego modelu rolnictwa
w Polsce spowoduje szybkà degradacj´ Êrodowisk wyst´-
powania gatunku, a tym samym jego wymieranie.
Potencjalne zagro˝enia
Zagro˝eniem dla gatunku jest zarówno intensyfikacja u˝yt-
kowania wilgotnych ∏àk poprzez wczeÊniejsze i cz´stsze ich
koszenie, jak i sukcesja, która prowadzi do zarastania ∏àk,
a tym samym do wyeliminowania roÊliny pokarmowej
i mrówek, co jest równoznaczne ze znikni´ciem motyla
(Dàbrowski & Krzywicki, 1982).
Propozycje dzia∏aƒ ochronnych
Propozycje wzgl´dem siedliska gatunku
Nale˝y zadbaç o utrzymanie Êrodowisk na odpowiednim
etapie sukcesji, umo˝liwiajàcym rozwój roÊliny pokarmo-
Jaros∏aw Buszko
60
[ Pobierz całość w formacie PDF ]