1060 Czerwonczyk nieparek, Motyle
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Czerwoƒczyk nieparek
Nazwa zwierzaka
Lycaena dispar
(Haworth, 1802)
kropki w po∏owie d∏ugoÊci przedniego skrzyd∏a. Ró˝ni si´
tak˝e barwà i rysunkiem spodu tylnego skrzyd∏a, na którym
brak b∏´kitnego nalotu, a ponadto znajduje si´ przepaska
z nieregularnych bia∏ych plamek.
1060
Czerwoƒczyk nieparek
Cechy biologiczne
stawonogi, owady, motyle,
modraszkowate
Rozmna˝anie
Gatunek ma jedno, a w sprzyjajàce sezony dwa pokole-
nia w roku. Motyle drugiego pokolenia sà znacznie
mniejsze ni˝ pierwszego. Pojaw motyla przy jednym po-
koleniu w roku trwa od koƒca czerwca do koƒca lipca.
Przy dwóch pokoleniach pierwsze pojawia si´ od poczàt-
ku czerwca do poczàtku lipca, a drugie od koƒca lipca do
koƒca sierpnia. Gàsienica ˝yje g∏ównie na szczawiu lan-
cetowatym (
Rumex hydrolapathum
Huds.), ostatnio coraz
cz´Êciej obserwowana jest tak˝e na innych gatunkach
szczawiu, takich jak szczaw t´polistny (
Rumex obtusifolius
L.), szczaw k´dzierzawy (
Rumex crispus
L.) i szczaw zwy-
czajny (
Rumex acetosa
L.). Przez ca∏y swój rozwój gàsie-
nica od˝ywia si´ liÊçmi, a zimuje w m∏odszych stadiach
wzrostowych. Przepoczwarczenie odbywa si´ na roÊlinie
pokarmowej lub w jej pobli˝u (Ebert, 1991).
Opis gatunku
Rozpi´toÊç skrzyde∏ 32–40 mm. Wyraêny dymorfizm
p∏ciowy. U obu p∏ci wierzch skrzyde∏ z∏ocistoczerwony
z czarnym obrze˝eniem, a spód tylnego skrzyd∏a z sil-
nym b∏´kitnym nalotem. U samca w po∏owie d∏ugoÊci
przedniego skrzyd∏a znajduje si´ niewielka czarna krop-
ka lub krótka poprzeczna kreska. Samica wi´ksza od
samca. Czarne obrze˝enie przedniego skrzyd∏a szersze,
na skrzydle wyst´puje przepaska z czarnych kropek oraz
dwie dodatkowe kropki w nasadowej cz´Êci skrzyd∏a. Tyl-
ne skrzyd∏o silnie przyciemnione, z szerokim pomaraƒ-
czowym paskiem przy zewn´trznym brzegu skrzyd∏a
(Buszko & Mas∏owski, 1993).
AktywnoÊç
Motyl jest aktywny w ciàgu dnia, lata przy s∏onecznej po-
godzie. Odwiedza stosunkowo wiele ró˝nych gatunków
kwiatów, preferujàc g∏ównie te o barwie fioletowej i ˝ó∏tej,
rzadziej bia∏ej.
Mo˝liwoÊç pomylenia z innymi
gatunkami
Samce mo˝na pomyliç z czerwoƒczykiem dukacikiem –
Ly-
caena virgaureae
(L.), ale gatunek ten nie ma czarnej
Cechy ekologiczne
Gatunek zwiàzany ze Êrodowiskami wilgotnych ∏àk i torfo-
wisk niskich oraz rozmaitymi Êrodowiskami okrajkowymi
w dolinach rzek [6430, 6410, 7230, 91EO]. Preferuje te-
reny nadwodne oraz obrze˝a rowów melioracyjnych.
W ostatnich latach coraz cz´Êciej obserwowany w Êrodowi-
skach suchszych, w tym tak˝e ruderalnych. Zwiàzane jest to
ze sk∏adaniem jaj na innych gatunkach szczawiu rosnà-
cych w takich miejscach.
Samiec
Rozmieszczenie geograficzne
Gatunek o zasi´gu transpalearktycznym obejmujàcym ob-
szary strefy umiarkowanej od zachodniej Europy po
wschodnie kraƒce Azji (Pullin & al. 1998). W Polsce spoty-
kany powszechnie na ni˝u, rzadko na pogórzu i w ni˝szych
po∏o˝eniach górskich. W naszym kraju jest jednym z po-
spolitszych gatunków, stwierdzony w 410 kwadratach siat-
ki UTM o boku 10 km (Buszko, 1997).
Status gatunku
Samica
Kategoria zagro˝enia na Polskiej Czerwonej LiÊcie: LC
Status prawny: w Polsce podlega Êcis∏ej ochronie
53
Gatunki zwierzàt (z wyjàtkiem ptaków) – Bezkr´gowce
Znajduje si´ na czerwonej liÊcie IUCN
Wymieniony w II za∏àczniku Konwencji Berneƒskiej
Wymieniony w II i IV za∏àczniku Dyrektywy Habitatowej
Propozycje dzia∏aƒ ochronnych
1060
Propozycje wzgl´dem siedliska gatunku
Nale˝y w miar´ mo˝liwoÊci prowadziç ekstensywnà gospo-
dark´ na podmok∏ych ∏àkach i nie dopuszczaç do ich za-
rastania. Wskazane jest utrzymywanie Êródpolnych i Êród-
leÊnych oczek wodnych, na obrze˝ach których rosnà ga-
tunki szczawiu b´dàce roÊlinami pokarmowymi gàsienic.
Propozycje wzgl´dem gatunku
W chwili obecnej najlepszym sposobem ochrony gatunku
jest utrzymywanie w odpowiednim stanie Êrodowiska l´go-
wego gatunku. Najlepszà tego gwarancjà jest ekstensyw-
nie prowadzona gospodarka rolna i leÊna. Nie ma potrze-
by ochrony czynnej gatunku.
Propozycje wzgl´dem populacji
Gatunek ma zbyt wiele populacji na terenie naszego kra-
ju, by istnia∏y uzasadnione potrzeby specjalnej ochrony
którejkolwiek z nich.
Wyst´powanie gatunku na
obszarach chronionych
DoÊwiadczenia i kierunki badaƒ
Wskazane jest prowadzenie monitoringu liczebnoÊci ga-
tunku na wybranych terenach (metoda transektu), by mieç
pewnoÊç, ˝e wzrost liczebnoÊci gatunku nie jest zjawiskiem
przejÊciowym.
Gatunek wyst´puje w wielu parkach narodowych i krajobra-
zowych oraz w licznych rezerwatach przyrody.
Rozwój i stan populacji,
potencjalne zagro˝enia
Bibliografia
Rozwój i stan populacji
Stan populacji w Polsce nale˝y uznaç za bardzo dobry. Wi-
doczna jest w ostatnich latach tendencja do wzrostu liczeb-
noÊci i rozprzestrzeniania si´ gatunku na obszary, na któ-
rych dotàd nie wyst´powa∏.
BUSZKO J. 1997. Atlas rozmieszczenia motyli dziennych w Pol-
sce, 1986–1995. Turpress, Toruƒ, 170 s.
BUSZKO J., MAS¸OWSKI J. 1993. Atlas motyli Polski. Cz. I. Motyle
dzienne (
Rhopalocera
). Grupa IMAGE, Warszawa, 269 s.
DÑBROWSKI J., KRZYWICKI M., 1982, Ginàce i zagro˝one ga-
tunki motyli (
Lepidoptera
) w faunie Polski. Cz´Êç I. Nadrodzi-
ny
Papilionoidea, Hesperioidea, Zygaenoidea
. Studia Natu-
rae, Seria B, Nr 31: 1-171.
EBERT G. (red.) 1991. Die Schmetterlinge Baden-Württembergs,
Band I: Tagfalter, Verlag Eugen Ulmer, 552 s.
PULLIN S., BALINT Z., BALETTO E., BUSZKO J., COUTSIS J. G.,
GOFFART P., KUL-FAN M., LHONORE J. E., SETTELE J., VAN
DER MADE J. G. 1998 The status, ecology and conservation
of
Lycaena dispar
(
Lycaenidae
:
Lycaenini
) in Europe, Nota
Lepid., 21: 94–100.
Potencjalne zagro˝enia
Trudno wskazaç czynniki, które mog∏yby powa˝nie zagro-
ziç gatunkowi w najbli˝szej przysz∏oÊci. Pewnym zagro˝e-
niem dla gatunku mogà byç melioracje i osuszanie tere-
nów podmok∏ych, gdzie wyst´puje najliczniej (Dàbrowski &
Krzywicki, 1982). Niemniej mo˝liwoÊç zasiedlania Êrodo-
wisk suchszych pozwala na znaczne zredukowanie tego
zagro˝enia.
Jaros∏aw Buszko
54
[ Pobierz całość w formacie PDF ]