1061 Modraszek nausitous, Motyle
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Modraszek nausitous
Maculinea nausithous
(Bergsträsser, 1779)
kiem arionem –
Maculinea arion
(L.). U obu gatunków b∏´-
kitne t∏o jest jaÊniejsze, a na spodzie skrzyde∏ wyst´pujà
dwa rz´dy czarnych kropek w jasnych obwódkach. W przy-
padku samic mo˝liwe jest pomylenie z modraszkiem alko-
nem –
Maculinea alcon
(Den. & Schiff.), który jednak na
spodzie skrzyde∏ ma dwa rz´dy czarnych kropek.
1061
Modraszek nausitous
stawonogi, owady, motyle,
modraszkowate
Cechy biologiczne
Rozmna˝anie
Gatunek posiada jedno pokolenie w ciàgu sezonu,
Motyle pojawiajà si´ od po∏owy lipca do koƒca sierp-
nia. Gàsienice ˝yjà poczàtkowo w g∏ówkach kwiato-
wych krwiÊciàga lekarskiego (
Sanguisorba officinalis
L.), potem schodzà na ziemi´, gdzie sà znajdowane
i adoptowane przez mrówki z gatunku
Myrmica rubra
L., które przenoszà je do swoich mrowisk, gdzie
gàsienice odbywajà swój dalszy rozwój, ˝ywiàc si´ lar-
wami mrówek. Przepoczwarczenie odbywa si´ w mro-
wisku. Motyl natychmiast po wyjÊciu poczwarki opusz-
cza mrowisko (Figurny & Tomaszewicz, 1997; Stankie-
wicz & Sielezniew, 2002).
Opis gatunku
Rozpi´toÊç skrzyde∏ 35–37 mm. Widoczny jest wyraêny
dymorfizm p∏ciowy. Wierzch skrzyde∏ samca ciemnogra-
natowy ,,z szerokà czarnà obwódkà. Na skrzyd∏ach znaj-
duje si´ rzàd czarnych kropek oraz pojedyncza czarna
kropka w po∏owie d∏ugoÊci przedniego skrzyd∏a. Skrzyd∏a
samicy jednolicie ciemnobrunatne, bez rysunku. Spód
skrzyde∏ u obu p∏ci brunatny, znajduje si´ na nim poje-
dynczy rzàd czarnych kropek w jasnych obwódkach
(Buszko & Mas∏owski, 1993).
Mo˝liwoÊç pomylenia z innymi
gatunkami
AktywnoÊç
Motyl prowadzi dzienny tryb ˝ycia. Odwiedza bardzo nie-
wiele gatunków kwiatów. Najcz´Êciej siada na kwiatach ro-
Êliny pokarmowej swoich gàsienic – krwiÊciàgu lekarskim
(
Sanguisorba officinalis
L.), rzadko na sierpiku barwierskim
(
Serratula tinctoria
L.) i wyce ptasiej (
Vicia cracca
L.).
Samce mo˝na pomyliç z pokrewnymi gatunkami, mo-
draszkiem telejusem –
Maculinea teleius
(Bgstr.) i modrasz-
Cechy ekologiczne
Samiec
Gatunek zwiàzany jest, podobnie jak modraszek telejus,
z wilgotnymi ∏àkami, torfowiskami niskimi oraz torfowi-
skami w´glanowymi [1410, 1510]. Jednak˝e preferuje
tereny bardziej zakrzaczone i unika miejsc ca∏kowicie
otwartych. Ârodowiska te najcz´Êciej znajdujà si´ na
obrze˝ach ekstensywnie u˝ytkowanych ∏àk i trzcinowisk.
Na pogórzu gatunek ten niekiedy wyst´puje na zakrza-
czonych stokach, gdzie tworzà si´ lokalne wysi´ki wody.
We wszystkich przypadkach wyst´powanie gatunku jest
uzale˝nione od obecnoÊci roÊliny pokarmowej i odpo-
wiedniego gatunku mrówki.
Rozmieszczenie geograficzne
Samica
Gatunek o zasi´gu obejmujàcym obszary umiarkowane
Europy od Hiszpanii po górskie pasma Uralu i Kauka-
zu. W Polsce wyst´puje na wielu stanowiskach (w 160
kwadratach siatki UTM o boku 10 km), g∏ównie w po∏u-
dniowej cz´Êci kraju (Buszko, 1997). Zasi´g jego w na-
szym kraju jest podobny, jak modraszka telejusa. Naj-
dalej na pó∏noc notowany w okolicach Siemiatycz
i Che∏mna. Przez Polsk´ przebiega pó∏nocna granica
zasi´gu gatunku.
57
Nazwa zwierzaka
Gatunki zwierzàt (z wyjàtkiem ptaków) – Bezkr´gowce
Propozycje dzia∏aƒ ochronnych
1061
Propozycje wzgl´dem siedliska gatunku
Nale˝y zadbaç o utrzymanie Êrodowisk na odpowiednim
etapie sukcesji umo˝liwiajàcym rozwój roÊliny pokarmowej
gàsienic oraz obecnoÊç mrówki
Myrmica rubra
L. W tym
celu trzeba ograniczyç koszenie ∏àk do jednego razu w ro-
ku, i to pod koniec lipca oraz wycinaç nadmiernie rozra-
stajàce si´ krzewy.
Propozycje wzgl´dem gatunku
Sytuacja gatunku nie wymaga na obecnym etapie zastoso-
wania specjalnych dzia∏aƒ ochronnych.
Status gatunku
Propozycje wzgl´dem populacji
Poza prowadzeniem badaƒ wymienionych w akapicie po-
ni˝ej nie sà obecnie potrzebne dzia∏ania ochronne na
rzecz pojedynczych populacji gatunku.
Kategoria zagro˝enia na Polskiej Czerwonej LiÊcie: LC
Status prawny: w Polsce podlega Êcis∏ej ochronie
Znajduje si´ na czerwonej liÊcie IUCN
Wymieniony w II za∏àczniku Konwencji Berneƒskiej
Wymieniony w II i IV za∏àczniku Dyrektywy Habitatowej
DoÊwiadczenia i kierunki badaƒ
Wskazane sà szczegó∏owe badania nad ekologià, biologià
i genetykà modraszka telejusa, zw∏aszcza pod kàtem me-
chanizmów dyspersji, wyboru Êrodowiska i relacji z mrów-
kami. Wyniki mogà byç wykorzystane przy planowaniu in-
trodukcji gatunku w przysz∏oÊci (Klasa & Woyciechowski,
1991; Wynhoff, 1998).
Wyst´powanie gatunku na
obszarach chronionych
Niektóre populacje gatunku znajdujà si´ na terenie parków
narodowych (Poleski Park Narodowy, Kampinoski Park Naro-
dowy) oraz szeregu parków krajobrazowych i rezerwatów
przyrody.
Bibliografia
BUSZKO J. 1997. Atlas rozmieszczenia motyli dziennych w Pol-
sce, 1986–1995. Turpress, Toruƒ, 170 s.
BUSZKO J., MAS¸OWSKI J. 1993. Atlas motyli Polski. Cz. I. Motyle
dzienne (
Rhopalocera
). Grupa IMAGE, Warszawa, 269 s.
DÑBROWSKI J., KRZYWICKI M. 1982. Ginàce i zagro˝one gatun-
ki motyli (
Lepidoptera
) w faunie Polski. Cz´Êç I. Nadrodziny
Papilionoidea, Hesperioidea, Zygaenoidea.
Studia Naturae,
Seria B, Nr 31: 1–171.
FIGURNY E., TOMASZEWICZ S. 1997 Parasitism of
Maculinea te-
leius
and
M. nausithous
(
Lepidoptera: Lycaenidae
) in
Myrmi-
ca scabrinodis
and
M. rubra nests.
Wspó∏czesne kierunki
w ekologii – ekologia behawioralna [T. I L. Puszkar red.],
Wyd. UMCS, Lublin, str. 179–184.
KLASA A., WOYCIECHOWSKI M., 1991, Introdukcja ginàcych
motyli z rodzaju
Maculinea
(
Lepidoptera, Lycaenidae
) w Oj-
cowskim Parku Narodowym. Chroƒmy Przyr, Ojcz., 3: 31–37.
STANKIEWICZ A., SIELEZNIEW M. 2002. Host specifity of
Macu-
linea teleius
Bgstr. and
M. nausithous
Bgstr. (
Lepidoptera: Ly-
caenidae
). The new insight, Ann Zool., 53: 403–409.
WYNHOFF I. 1998. Lessons from the reintroduction of
Maculinea
teleius
and
M. nausithous
in The Netherlands. Journal of In-
sect Conservation, 2: 47–57.
Rozwój i stan populacji,
potencjalne zagro˝enia
Rozwój i stan populacji
Sytuacja populacji tego gatunku, podobnie jak mo-
draszka telejusa, jest w Polsce na razie dosyç stabilna
i wyraênie lepsza ni˝ w wielu krajach zachodniej Euro-
py. Wynika to z ekstensywnego u˝ytkowania podmo-
k∏ych ∏àk i lepszego zachowania Êrodowisk. Nale˝y jed-
nak liczyç si´ z tym, ˝e zwi´kszenie intensyfikacji u˝ytko-
wania ∏àk w Polsce po wejÊciu do Unii Europejskiej spo-
woduje szybkà degradacj´ Êrodowisk wyst´powania ga-
tunku i jego wymieranie.
Potencjalne zagro˝enia
Zagro˝eniem dla gatunku jest intensywne zagospodaro-
wanie wilgotnych ∏àk poprzez ich wczeÊniejsze i cz´stsze
koszenie oraz, w mniejszym stopniu, naturalna sukcesja
roÊlinna, która prowadzi do zarastania ∏àk krzewami
wierzby, wyeliminowania roÊliny pokarmowej, mrówek
i samego motyla (Dàbrowski & Krzywicki, 1982).
Jaros∏aw Buszko
58
[ Pobierz całość w formacie PDF ]